Z dniem 1 października 2023 r. weszły w życie przepisy umożliwiające współdzielenie przyłącza przez kilka instalacji wytwórczych, czyli tzw. cable pooling. Polega on na wykorzystaniu zdolności przesyłowych istniejących lub nowych przyłączy do sieci, np. w przypadku istniejącej elektrowni wiatrowej, w celu uruchomienia na tej samej lokalizacji elektrowni fotowoltaicznej. W takim przypadku obie farmy, wiatrowa i słoneczna, współdzielą infrastrukturę energetyczną i korzystają ze wspólnego przyłącza. Mechanizm ten ma na celu ułatwienie zrównoważonego zwiększania mocy zainstalowanych w różnych instalacjach OZE.
Zalety Cable Poolingu:
- Zwiększenie możliwości przyłączeniowych;
Cable pooling pozwala na efektywniejsze wykorzystanie istniejącej infrastruktury sieciowej, co może przyczynić się do zwiększenia liczby instalacji OZE (odnawialnych źródeł energii) przyłączanych do sieci. Dzięki temu możliwe jest zahamowanie stagnacji przyrostu mocy zainstalowanej wynikającej z braku dostępnych przyłączy.
- Optymalizacja zarządzania pracą sieci;
Integracja różnych źródeł OZE, takich jak wiatr i słońce, pozwala na lepsze zarządzanie przepływami energii, co może prowadzić do redukcji strat wynikających z nierynkowego redysponowania mocy. Cable pooling może ułatwić równoważenie popytu i podaży energii elektrycznej, co jest kluczowe dla stabilności sieci.
- Wsparcie dla magazynów energii;
Cable pooling może przyspieszyć i usprawnić proces przyłączania magazynów energii, co jest istotne z punktu widzenia stabilizacji sieci oraz integracji OZE. Magazyny energii odgrywają kluczową rolę w kompensowaniu niestabilności produkcji energii z odnawialnych źródeł. Magazyny energii kompensują nadwyżki generowanej mocy wynikające ze znacznie większej mocy zainstalowanej względem mocy przyłączeniowej (stosunek tych mocy dochodzi niekiedy do 2). W krótkich okresach wysokiej generacji energii z obu typów zainstalowanych źródeł energii magazyny energii mogą przyjąć nadwyżkę, aby nie przekroczyć mocy przyłączeniowej i aby nie zmarnować energii w przypadku potencjalnej konieczności wyłączenia części lub całego źródła. Zmagazynowana energia może zostać oddana, gdy moc generowana spadnie do poziomu mniejszego od przyłączeniowej oraz w okresie znacznie większych cen energii niż występowały podczas maksymalnej generacji źródeł.
- Wzrost generacji energii z OZE w okresach niskiego nasłonecznienia;
Dzięki możliwości łączenia różnych rodzajów instalacji OZE, w tym tych opartych na energii wiatru, można zwiększyć generację energii w okresach, gdy nasłonecznienie jest niskie, co pozwala na bardziej stabilne dostawy energii.
- Optymalizacja wykorzystania infrastruktury przyłączeniowej oraz redukcja nakładów inwestycyjnych CAPEX;
Zastosowanie cable poolingu pozwala znacznie zredukować nakłady inwestycyjne CAPEX przeliczane na jednostkę oddawanej do sieci energii. Oznacza to, że przy budowie infrastruktury na przykładowo 1 MW dla farmy fotowoltaicznej współczynnik wykorzystania przepustowości infrastruktury będzie stosunkowo niski. Przy w przybliżeniu tej samej infrastrukturze wyprowadzenia mocy farmy do sieci możemy dobudować w obecnej sytuacji prawnej drugą farmę, tym razem wiatrową i w optymalnym przypadku również magazyn energii. Wówczas współczynnik wykorzystania infrastruktury wybudowanej dla mocy max 1 MW będzie znacznie wyższy. Przy podobnych kosztach CAPEX związanych z przyłączem do sieci otrzymamy możliwość zwielokrotnienia produkcji energii oraz tym samym zysków z tytułu sprzedaży energii.
Wady Cable Poolingu:
- Konieczność wniesienia zaliczki przez operatorów;
Pomimo braku istotnego zwiększenia mocy przyłączeniowej oraz minimalnych kosztów związanych z przyłączeniem, operatorzy sieci mogą wymagać od wnioskodawców zaliczki na poczet opłaty za przyłączenie.
- Wymóg dostosowania istniejących instalacji do nowych regulacji;
Istnieje możliwość, że już istniejące i przyłączone instalacje będą musiały być dostosowane do wymogów rozporządzenia Komisji 2016/631 („NC RfG”). Może to prowadzić do dodatkowych kosztów i komplikacji technicznych, zwłaszcza jeśli instalacje te były projektowane według wcześniejszych standardów.
- Ograniczenia czasowe dotyczące możliwości przyłączenia;
Przyłączenie instalacji OZE w ramach cable poolingu jest możliwe tylko w przypadku, gdy pierwsza instalacja została przyłączona lub miała warunki przyłączenia wydane po 1 października 2023 r.
- Brak transparentności w procesie weryfikacji technicznych warunków przyłączenia
Proces weryfikacji istnienia technicznych warunków przyłączenia do sieci jest mało przejrzysty. Nieudostępnianie ekspertyz zleconych przez operatorów wnioskodawcom, utrudnia zainteresowanym stronom ocenę i zrozumienie technicznych aspektów związanych z przyłączeniem do sieci.
Informacja Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki („URE”) nr 15/2024 z dnia 25 marca 2024 r.
W powyższej informacji, w której odniesiono się do licznych kwestii budzących wątpliwości w obszarze przyłączania do sieci energetycznych, w tym w szczególności do problematyki cable poolingu.
Prezes URE, odnosząc się do zagadnień związanych z cable poolingiem, wskazał między innymi, że:
instytucja współdzielenia infrastruktury przyłączeniowej może być stosowana w sytuacji, gdy wniosek o wydanie warunków przyłączenia:
- obejmuje pierwsze przyłączenie do sieci dwóch lub więcej instalacji OZE;
- jest składany w przypadku, gdy wcześniej wydano warunki przyłączenia dla „pierwszej” instalacji OZE i zawarto umowę o przyłączenie, a podmiot przyłączany wnioskuje o przyłączenie drugiej lub kolejnej instalacji OZE;
- dotyczy sytuacji, gdy instalacja OZE jest już przyłączona do sieci, a podmiot przyłączony wnioskuje o przyłączenie drugiej lub kolejnej instalacji OZE.
Rozwiązanie to może być stosowane zarówno do instalacji OZE, które były przyłączone do sieci przed 1 października 2023 r., jak również tam, gdzie przed tą datą wydano warunki przyłączenia i zawarto umowę o przyłączenie;
- W ramach współdzielenia przyłącza mogą być przyłączane instalacje zarówno o tym samym rodzaju źródła energii (np. dwie instalacje fotowoltaiczne), jak i różniące się rodzajowo (np. instalacja wiatrowa, fotowoltaiczna, elektrownia wodna czy biogazowa);
- Jeśli do sieci, gdzie jest już podłączona instalacja OZE, ma być podłączona kolejna, wymogi rozporządzenia NC RfG dotyczą tylko nowej instalacji, chyba że wcześniejsza instalacja była modernizowana. Oznacza to, że przy współdzieleniu przyłącza, jeśli dotychczasowa instalacja nie była modernizowana, nowe przepisy nie wymagają zmian w istniejącej instalacji.
Brak możliwości przyłączania magazynów energii w ramach cable poolingu uniemożliwia efektywne wykorzystanie istniejących już mocy zainstalowanych.
W kontekście przyłączenia instalacji odnawialnych źródeł energii do sieci elektroenergetycznej o napięciu znamionowym wyższym niż 1 kV, istnieje możliwość podłączenia dwóch lub większej liczby instalacji należących do jednego lub większej liczby podmiotów w jednym miejscu przyłączenia. Wyjątek stanowią instalacje, dla których miejscem przyłączenia do sieci jest instalacja odbiorcy końcowego.
Dla wszystkich instalacji odnawialnych źródeł energii przyłączonych w powyższy sposób, wydawane są jednolite warunki przyłączenia oraz zawierana jest jedna umowa o przyłączenie do sieci. Taka umowa precyzuje wymagania dotyczące lokalizacji oraz parametrów technicznych układów pomiarowo- rozliczeniowych, które umożliwiają precyzyjny pomiar ilości energii elektrycznej oddawanej do sieci oraz pobieranej z niej przez każdą z przyłączonych instalacji odnawialnego źródła energii.
W sytuacji, gdy moc przyłączeniowa okaże się niższa niż suma mocy zainstalowanej elektrycznej wszystkich przyłączonych instalacji odnawialnych źródeł energii, umowa o przyłączenie do sieci musi zawierać szczegółowy opis sposobów zabezpieczenia zdolności technicznych w celu zapewnienia, że moc przyłączeniowa nie zostanie przekroczona. Dzięki temu umowa ta stanowi narzędzie nie tylko regulujące warunki przyłączenia, ale także zapewniające, że instalacje będą funkcjonować w sposób zgodny z wymaganiami technicznymi sieci elektroenergetycznej.
Magazyn energii elektrycznej może stanowić część instalacji OZE, jedynie, jeżeli jest połączony z urządzeniami służącymi do wytwarzania energii elektrycznej. Z kolei cable pooling jest możliwy tylko w celu przyłączania do sieci instalacji OZE. Magazyn energii niebędący częścią instalacji OZE, nie może zatem zostać przyłączony do sieci w modelu współdzielenia przyłącza.
W razie pytań i wątpliwości związanych z powyższą materią zapraszamy do kontaktu z naszymi ekspertami:
Piotrem Włodawcem: wlodawiec[at]prokurent.com
Łukaszem Moczydłowskim: moczydlowski [at] prokurent.com
Pawłem Wróblewskim: p.wroblewski [at] elbudbis.pl
Autorzy:
Piotr Włodawiec – Radca prawny / Starszy Partner
Łukasz Moczydłowski – Adwokat / Starszy Partner
Paweł Wróblewski – Prezes Zarządu ElbudBis
Relkonds
Materiał przygotowany we współpracy z:
