Żłobki i przedszkola - czesne
Powstają trudne pytania dla obu stron umowy:
Kwestia ta jest dyskusyjna i trudna do jednoznacznego rozstrzygnięcia. Dlatego właśnie prawnicy Kancelarii Prokurent zdecydowali się na analizę tego tematu.
Umowa ze żłobkiem/przedszkolem
Umowa pomiędzy żłobkiem/przedszkolem, a rodzicem może być potraktowana jako umowa wzajemna. Jest to umowa, w której każda ze stron jest zobowiązana do świadczenia na rzecz drugiej, przy czym świadczenie jednej strony jest odpowiednikiem świadczenia drugiej strony, a strony traktują swoje świadczenia jako ekwiwalentne. Jedna ze stron decyduje się świadczyć dlatego, że otrzyma świadczenie od drugiej strony.
W przypadku konieczności opłat za czesne w czasie czasowego ograniczenia funkcjonowania placówek oświatowych będzie miał więc zastosowanie art. 495 k.c. Zgodnie z nim, jeżeli jedno ze świadczeń wzajemnych stało się niemożliwe wskutek okoliczności, za które żadna ze stron odpowiedzialności nie ponosi, strona, która miała to świadczenie spełnić, nie może żądać świadczenia wzajemnego, a w przypadku, gdy je już otrzymała, obowiązana jest do zwrotu według przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu.
W takiej sytuacji rodzice nie będą zobowiązani do ponoszenia opłat, gdyż usługa będąca treścią umowy, którą jest opieka nad dziećmi, nie jest świadczona. W przypadku wcześniejszej płatności „z góry” całości czesnego, część nienależną placówka powinna zwrócić.
Klauzule abuzywne/nieważne postanowienia umowy
Rodzice w obecnej sytuacji nie chcą ponosić pełnych kosztów czesnego w związku z tym, że dzieci pozostają pod ich opieką. Jednakże placówki wskazują na zawartą w umowie klauzulę o sile wyższej, domagając się ponoszenia dalszych opłat pomimo nieświadczenia w pełni swojej usługi.
Ten problem został poruszony już w 2008 r. przez UOKIK. W „Raporcie z kontroli wzorców umownych stosowanych przez przedszkola niepubliczne” wskazywano, że podmioty prowadzące przedszkola zamieszczały we wzorcach umów postanowienia uprawniające do naliczania stawki czesnego lub jego części, za okresy w których placówka jest nieczynna.
Powoływano w szczególności czas wakacji letnich, jednakże wskazano również inne przyczyny, takie jak zdarzenia o charakterze siły wyższej, czy czasowe zawieszenia działalności placówki przez właściwe organy administracji państwowej. Jak podkreślał UOKIK brak jest podstaw do obciążenia konsumenta kwotą czesnego za okres, gdy placówka jest nieczynna i nie realizuje usług. Powołując się na zasadę wzajemności, nałożenie obowiązku zapłaty czesnego powinno nastąpić jedynie w sytuacji realizacji świadczenia wzajemnego lub gotowości do jego realizacji zgodnie z umową. Postanowienia odmienne należałoby uznać za sprzeczne z dobrymi obyczajami i naruszające interes konsumentów oraz za niedozwolone postanowienia umowne z art. 3853 pkt 22 k.c.
Obecne stanowisko UOKIK
Jednakże ze względu na zaistniałe okoliczności obecnie UOKIK złagodził swoje stanowisko. Jak wskazuje nastąpiły nadzwyczajne zmiany okoliczności, przewidziane również w kodeksie cywilnym, czyli tzw. reguła rebus sic stantibus.
Klauzula rebus sic stantibus pozwala na zmianę przez sąd sposobu świadczenia w sytuacji nadzwyczajnej zmiany, która to pociąga za sobą ten skutek, że spełnienie świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron rażącą stratą, czego strony nie przewidywały przy zawarciu umowy.
Zgodnie z zaleceniami UOKIK-u każdy przypadek należy rozstrzygnąć odrębnie, a strony powinny dojść do porozumienia w jaki sposób rozliczyć koszty czesnego. Wątpliwe jest jednak pobieranie czesnego w pełnej wysokości, taka sytuacja nie powinna mieć miejsca. Właściciele placówek powinni wykazać koszty jakie ponoszą pomimo tego, że nie sprawują opieki nad dziećmi.
Zawarcie porozumienia
Prawnicy Kancelarii Prokurent sugerują, żeby w tym trudnym dla wszystkich czasie rozwiązać problem w zakresie opłat za żłobki/przedszkola poprzez podjęcie próby zawarcia porozumienia pomiędzy rodzicami, a placówkami. Nawiązując do stanowiska UOKIK-u, koszty w pełnej wysokości nie mogą być ponoszone przez rodziców. Chodzi tu m.in. o koszty wyżywienia, których placówka nie ponosi, gdy dzieci w niej nie ma.
W tej niecodziennej sytuacji, po przedstawieniu rzeczywistych kosztów ponoszonych przez placówkę powinna ona w porozumieniu z rodzicami sprawiedliwe ustalić koszty czesnego, by przedsiębiorcy mogli przetrwać ten ciężki okres ale również, aby zapobiec sytuacji, gdy to rodzice zostaną obarczeni utrzymaniem żłobków/przedszkoli, podczas gdy usługa praktycznie nie jest świadczona. UOKIK proponuje np. negocjacje co do rozłożenia płatności na raty lub odraczanie terminów ich uiszczania. Każda sytuacja powinna być rozstrzygana indywidualnie.
Ostatecznie w przypadku konfliktów, w tej nowej dla wszystkich sytuacji, o ostatecznej racji orzeknie sąd. Ugodowe rozwiązanie sporu będzie najkorzystniejszą opcją zarówno dla rodziców jak i żłobków/przedszkoli, w szczególności gdy obecnie system wymiaru sprawiedliwości działa w ograniczonym zakresie. Sytuacja w kraju jest obecnie bardzo dynamiczna oraz nadzwyczajna, warto więc podjąć negocjacje w celu przyjęcia rozwiązania, jak najmniej krzywdzącego dla obu stron.
Autorzy: r.pr. Piotr Włodawiec
apl. rad. Filip Krajewski
Natalia Pałka
Cookie | Duration | Description |
---|---|---|
cookielawinfo-checbox-analytics | 11 months | This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Analytics". |
cookielawinfo-checbox-functional | 11 months | The cookie is set by GDPR cookie consent to record the user consent for the cookies in the category "Functional". |
cookielawinfo-checbox-others | 11 months | This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Other. |
cookielawinfo-checkbox-necessary | 11 months | This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookies is used to store the user consent for the cookies in the category "Necessary". |
cookielawinfo-checkbox-performance | 11 months | This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Performance". |
viewed_cookie_policy | 11 months | The cookie is set by the GDPR Cookie Consent plugin and is used to store whether or not user has consented to the use of cookies. It does not store any personal data. |