DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) 2019/904 z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko ma na celu chronić planetę, ograniczając wpływ plastikowych produktów na środowisko. Wprowadzenie regulacji Unii Europejskiej to pewien przełom w podejściu do tworzyw sztucznych.

Wraz z wprowadzeniem dyrektywy państwa członkowskie Unii Europejskiej są zobowiązane do wprowadzenia zmian:

• Promowanie alternatyw dla plastiku jednorazowego użytku (wykonane z surowców innych niż tworzywa sztuczne)
• Zakaz na niektóre plastikowe produkty (opakowania EPS)
• Nowe wymogi dla producentów (np.: nakrętki muszą być na stałe przymocowana do butelki)

Cel wprowadzenia dyrektywy SUP

Tworzywa sztuczne są trwałe oraz toksyczne. Wysoka funkcjonalność i względnie niskie koszty sprawiają, że są w coraz większy stopniu wszechobecne. Odpady morskie składają się głównie z tworzyw sztucznych. Wywiera to szkodliwy wpływ na ekosystem, różnorodność biologiczną i potencjalnie na zdrowie ludzi, co wzbudza powszechne zaniepokojenie. Obecnie pozostałości tworzyw sztucznych można znaleźć w łańcuchu pokarmowy zwierząt morskich. Tworzywa sztuczne stanowią około 50% odpadów zanieczyszczających plaże. Wśród nich 86% odpadów zostały objęte unijną dyrektywą SUP.

Głównym celem inicjatywy jest ochrona planety poprzez ograniczenie powstawania odpadów morskich z produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych.

Tworzywa sztuczne objęte zakazem

Unijna dyrektywy SUP obowiązująca w Polsce od 24 maja 2023 roku zakazuje sprzedaży konkretnych produktów jednorazowego użytku wykonanych z tworzyw sztucznych:

• Patyczki higieniczne (poza tymi stosowanymi w medycynie)
• Sztućce – noże widelce, łyżki, pałeczki
• Talerze
• Słomki (poza tymi stosowanymi w medycynie)
• Mieszadełka do napojów
• Patyczki do balonów
• Pudełka na żywność wykonane z polistyrenu ekspandowanego

Zmiany związane z dyrektywą SUP w Polsce

ROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE KOMISJI (UE) 2020/2151 z dnia 17 grudnia 2020 r. wymaga od przedsiębiorców poinformowania konsumentów o wpływie jednorazowych produktów wykonanych z tworzywa sztucznego na środowisko. Dotyczy to produktów takich jak: kubki na napoje, podpaski higieniczne, chusteczki nawilżane, wyroby tytoniowe z filtrami.

Rozpoczęto prace nad projektami rozporządzeń w sprawie stawek opłat mających wejść od 1 maja 2024 roku, które potencjalnie wpłyną na zmniejszenie wykorzystania opakowań jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych.

Pierwszą opłatę poniosą przedsiębiorcy i importerzy zarówno z UE jaki i spoza Unii (zwani w ustawie wprowadzającymi). Uwzględnia ona sprzedawane konsumentom produkty (0,20 zł od 1 kg) takie jak pojemniki na żywność i napoje, plastikowe torby na zakupy.

Drugą opłatę przedsiębiorcy (prowadzący jednostki handlowe i gastronomiczne) będą egzekwować od klientów. Doliczana będzie kwota w wysokości 0,20 zł za kubki na napoje i 0,25 zł za opakowania na żywność.

Unijna dyrektywa zobowiązuje przedsiębiorców do prowadzenia ewidencji oraz obowiązkowego wpisu do rejestru. Przedsiębiorcy nie stosujący się do dyrektywy będą ponosić konsekwencje, a grzywna może wynieść od 10 do 500 tys. zł.

Podsumowanie

Wprowadzenie dyrektywy SUP dotyczącej zmniejszenia ilości produktów jednorazowego użytku wykonanych z tworzyw sztucznych stawia przed państwami, producentami i konsumentami nowe wyzwania. Skala otaczającego nas problemu wymaga nowego podejścia i zaangażowania w walce o środowisko.

Stan prawny na dzień: 06.12.2023 r.

Autorzy:

Piotr Włodawiec – Radca prawny / Starszy Partner

Paweł Buczyński – Inżynier Technologii Żywności