Jakość to pojęcie złożone i wielowymiarowe, rozumiane różnie w zależności od kontekstu i perspektywy. Przy zakupie żywności jakość jest jednym z kluczowym czynników przekładających się na decyzje zakupowe konsumentów. Celem wyróżnienia swoich produktów na sklepowych półkach pomocne mogą być specjalne oznaczenia na etykiecie, odzwierciedlające spełnienie ściśle określonych kryteriów jakościowych. Jednym z symboli wysokiej jakości kupowanej żywności może być umieszczony na opakowaniu znak „Poznaj Dobrą Żywność”.
Jakość
Jakość to zagadnienie zróżnicowane, definiowane odmiennie w zależności od podejścia. Przykładowo, w ustawie z dnia 15 grudnia 2000 r. o Inspekcji Handlowej wskazano, że jakość to ogół właściwości produktów lub usług, które wiążą się z ich zdolnością do zaspokajania stwierdzonych lub przewidzianych potrzeb konsumenta. W ustawie z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych podano bardziej uszczegółowioną definicję jakości, którą zawężono do terminu jakość handlowa. Według niniejszej ustawy jakość handlowa, to cechy danego artykułu rolno-spożywczego dotyczące jego właściwości organoleptycznych, fizykochemicznych i mikrobiologicznych w zakresie technologii produkcji, wielkości lub masy oraz wymagania wynikające ze sposobu produkcji, opakowania, prezentacji i oznakowania, nieobjęte wymaganiami sanitarnymi, weterynaryjnymi lub fitosanitarnymi.
W przypadku konsumentów jakość jest jeszcze inaczej postrzegana. Mianowicie, według badań przeprowadzonych przez Ośrodek Badań Opinii Publicznej (TNS OBOP) zdecydowana większość polskich konsumentów postrzega świeżość (56%) i dobry smak (53%), jako czynniki wpływające w największym stopniu na jakość artykułów rolno-spożywczych. Biorąc pod uwagę, że zdecydowana większość badanych (94%) zwraca uwagę na jakość kupowanych produktów.
Znak „Poznaj Dobrą Żywność”
Artykuły rolno-spożywcze, które charakteryzują się specyficznymi cechami jakości handlowej lub wymaganiami jakości handlowej, w szczególności w zakresie produkcji, składu lub właściwości organoleptycznych mogą zostać oznakowane znakiem jakości „Poznaj Dobrą Żywność”. Zamieszczanie wspomnianego znaku na wszelkich artykułach rolno-spożywczych ma na celu:
- podnoszenie zaufania konsumentów do danego produktu żywnościowego poprzez informację o jego wysokiej i stabilnej jakości;
- pomoc konsumentom w wyborze artykułów spełniających najwyższe kryteria w zakresie jakości handlowej;
- informowanie o doskonałych walorach smakowych i zdrowotnych danych produktów żywnościowych;
- poszerzenie obszaru wysokiej jakości i różnorodności żywności na rynku wewnętrznym UE.
Jak wskazują badania przeprowadzone przez firmę BIOSTAT znak jakości „Poznaj Dobrą Żywność” jest znany ponad 40% respondentów (n=1000), choć jego znajomość nie jest głęboko utrwalona. Natomiast Ośrodek Badań Opinii Publicznej (TNS OBOP) wskazał, że spośród osób które identyfikują wspomniany znak 68% kupuje produkty z tym znakiem. Natomiast co trzeci badany (32%) nie kupuje produktów z tym znakiem. Osoby które deklarują, że nie kupują produktów ze znakiem „Poznaj Dobrą Żywność”, najczęściej wskazują na małą dostępność w sklepach (41%) oraz wysoką cenę (31%).
Przyjęto, że oznakowane wspomnianym znakiem jakości mogą być artykuły, które są wytwarzane w ramach:
- krajowych systemów jakości uznanych przez ministra właściwego do spraw rozwoju wsi;
- systemu chronionych nazw pochodzenia, chronionych oznaczeń geograficznych lub gwarantowanych tradycyjnych specjalności;
- systemu rolnictwa ekologicznego.
Zasady przyznawania znaku jakości zostały określone w ustawie z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych. Natomiast wzór znaku został wskazany w załączniku do rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 21 lipca 2004 r. w sprawie wzoru znaku jakości artykułów rolno-spożywczych.
Rys. 1. Wzór znaku jakości „Poznaj Dobrą Żywność
Podstawowa forma znaku jakości (rys. 1) składa się z dwóch zachodzących na siebie owali oraz znajdującego się poniżej napisu „Poznaj Dobrą Żywność” rozłożonego na okręgu. Wnętrze górnego owalu jest w kolorze białym, a jego obramowanie oraz dolny owal i napis są w kolorze czerwonym, składającym się w równych częściach z barwników MAGENTA i YELLOW. Jednakże, w ściśle uzasadnionych przypadkach dopuszczono:
- stosowanie znaku na ciemnym tle z napisem w kolorze białym;
- używanie znaku z napisem w języku angielskim – TRY FINE FOOD.
Znak dla artykułów rolno-spożywczych „Poznaj Dobrą Żywność” przyznawany jest w drodze decyzji przez właściwego ministra do spraw rynków rolnych, po zasięgnięciu opinii Głównego Inspektora Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych. W tym celu, niezbędne jest złożenie przez danego producenta artykułu rolno-spożywczego odpowiedniego wniosku do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz potwierdzenie spełnienia wymogów określonych w art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych.
Warto podkreślić, że zgłoszenie produktu jest dobrowolne i możliwe dla każdego producenta państwa członkowskiego UE, a liczba zgłaszanych produktów do oznaczenia znakiem jest nieograniczona. Przy czym, używanie znaku jakości „Poznaj Dobrą Żywność” jest możliwe tylko i wyłącznie w odniesieniu do produktu, którego dotyczyła decyzja o przyznanie znaku.
Znak jest przyznawany na okres 3 lat. Przy czym, minister na wniosek Głównego Inspektora Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych może w drodze decyzji cofnąć przyznanie znaku, przed upływem terminu, jeżeli artykuł rolno-spożywczy przestanie spełniać wymagania jakościowe. Aspekt ten wskazuje, iż artykuły rolno-spożywcze, którym nadano znak jakości „Poznaj Dobrą Żywność”, podlegają w okresie ważności znaku urzędowej kontroli żywności.
Podsumowanie:
Podsumowując, znaki jakości na opakowaniach artykułów rolno-spożywczych odgrywają kluczową rolę w informowaniu konsumentów o standardach, jakie dany produkt spełnia. Przykładowo znak „Poznaj Dobrą Żywność” jest wyróżnikiem produktu wskazującym na spełnienie przez niego specyficznych cech jakości handlowej. Ponadto formą potwierdzenia, że dany produkt spełnienia wysokie standardy oraz ściśle określone kryteria jakościowe.
Stan prawny na dzień: 26.06.2024 r.
W razie pytań i wątpliwości związanych z powyższą materią zapraszamy do kontaktu z naszym ekspertem, mec. Piotrem Włodawcem: wlodawiec[at]prokurent.com.pl
Autorzy:
Piotr Włodawiec – Radca prawny / Starszy Partner
Paweł Buczyński – Inżynier Technologii Żywności
Źródła:
- https://www.gov.pl/web/rolnictwo/poznaj-dobra-zywnosc
- https://www.gov.pl/attachment/cfaa4d8e-9ddd-4fc7-a809-bd0909520c0b
- https://www.gov.pl/attachment/87fdb610-4912-428b-b344-2bab721db4c2
- https://www.gov.pl/attachment/80471242-1c2e-4f11-88d7-2a44573cc6d9
- https://www.gov.pl/web/rolnictwo/zasady-przyznawania-znaku-jakosci-pd-oraz-wzor-wniosku