Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (rozdz. 9) określa wymagania dotyczące naturalnych wód mineralnych, wód źródlanych i wód stołowych.

Naturalna woda mineralna – woda podziemna wydobywana z jednym lub kilkoma otworami naturalnymi lub wierconymi. Od wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi odróżnia ją pierwotna czystość pod względem chemicznym i mikrobiologicznym oraz charakterystycznym stabilnym składem mineralnym, a w określonych przypadkach także właściwościami mającym znaczenie fizjologiczne, powodujące korzystne oddziaływanie na zdrowie ludzi.

Woda źródlana – woda podziemna wydobywana jednym lub kilkoma otworami naturalnymi lub wierconymi, pierwotnie czystą pod względem chemicznym i mikrobiologicznym, nieróżniącą się właściwościami i składem mineralnym od wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi.

Zgodnie z ustawą z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków woda przeznaczona do spożycia przez ludzi to woda w stanie pierwotnym lub po uzdatnieniu, przeznaczona do picia, przygotowania żywności lub innych celów domowych, niezależnie od jej pochodzenia i od tego, czy jest dostarczana z sieci dystrybucyjnej, cystern czy w butelkach.

Woda stołowa – woda, która powstaje poprzez dodanie do wody źródlanej naturalnej wody mineralnej lub soli mineralnych zawierających co najmniej jeden składnik mający znaczenie fizjologiczne, taki jak: sód, magnez, wapń, chlorki, siarczany, wodorowęglany lub węglany.

Otwór – miejsce czerpania/wydobywania naturalnej wody mineralnej lub wody źródlanej z naturalnego źródła lub odwiertu

Organami zezwalającymi na wprowadzenie do obrotu naturalnej wody mineralnej na terenie Rzeczpospolitej Polskiej są:

• Główny Inspektor Sanitarny (GIS), jeżeli woda jest wydobywana z otworu na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej
• Właściwy organ państwa członkowskiego Unii Europejskiej, jeżeli woda jest woda jest wydobywana z otworu znajdującego się na terytorium danego państwa
• Właściwy organ innego państwa członkowskiego UE lub przez GIS, jeżeli woda wydobywana jest z otworu znajdującego się na terenie państwa trzeciego

Przekazanie obwieszczenia Głównego Inspektora Sanitarnego do Unii Europejskiej, skutkuje umieszczeniem zakwalifikowanych naturalnych wód mineralnych w unijnym wykazie. Wody te mogą być przedmiotem obrotu na terenie całej Unii Europejskiej.

Ocenę wody i jej kwalifikację rodzajową przeprowadza jednostka upoważniona przez Głównego Inspektora Sanitarnego. Obecnie w Polsce jednostką upoważnioną przez GIS jest Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH – Państwowy Instytut Badawczy.

Naturalne wody mineralne kwalifikuje się po przeprowadzeniu oceny pod względem:

• Geologicznym i hydrogeologicznym
• Fizycznym, chemicznym i fizykochemicznym
• Mikrobiologicznym
• Farmakologicznym, fizjologicznym, klinicznym, jeżeli jest to uzasadnione ze względu na konieczność potwierdzenia szczególnych właściwości

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 31 marca 2011 r. w sprawie naturalnych wód mineralnych, wód źródlanych i wód stołowych naturalne wody mineralne można sklasyfikować po względem zawartości soli mineralnych:

• Bardzo niskozmineralizowana – do 50 mg/L
• Niskozmineralizowana – do 500 mg/L
• Średniozmineralizowane – od 500 do 1500 mg/L
• Wysokozmineralizowane – od 1500 mg/L

Naturalne wody mineralne powinny zawierać na swoim opakowaniu określenie „naturalna woda mineralna”. Oznakowanie to nie może być stosowane na wodach przeznaczonych do spożycia przez ludzi niebędących naturalnymi wodami mineralnymi, co mogłoby wprowadzić konsumenta w błąd.

Etykietowanie naturalnej wody mineralnej nie może zawierać informacji dotyczących jej właściwości, takich jak: zapobieganie chorobom, leczenie chorób oraz odwoływania się do takich właściwości. Oznakowanie, takie jak: „pobudza trawieni”, „stymuluje funkcje wątrobowo-żółciowe” lub podobne mogą być umieszczone na etykiecie tylko jeżeli wskazane właściwości są potwierdzone wynikami udokumentowanych badań klinicznych i farmakologicznych.

Każdego roku w Dzienniku Urzędowym Ministra Zdrowia aktualizowany i publikowany jest wykaz naturalnych wód mineralnych. Obwieszczenie Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 28 grudnia 2023 r. w sprawie ogłoszenia wykazu wód uznanych jako naturalne wody mineralne wskazało 119 pozycji przedstawiających wody uznane za naturalne wody mineralne.

W załączniku zamieszczono aktualne obwieszczenie Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 28 grudnia 2023 r. – Obwieszczenie z dnia 28 grudnia 2023 r. (mz.gov.pl)

Stan prawny na dzień: 24.01.2024 r.

W razie pytań i wątpliwości związanych z prawem żywnościowym zapraszamy do kontaktu z naszym ekspertem, mec. Piotrem Włodawcem: wlodawiec[at]prokurent.com.pl

Autorzy:

Piotr Włodawiec – Radca prawny / Starszy Partner

Paweł Buczyński – Inżynier Technologii Żywności