Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1785 z dnia 24 kwietnia 2024 r. w sprawie zmiany dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/75/UE w sprawie emisji przemysłowych (zintegrowane zapobieganie zanieczyszczeniom i ich kontrola) i dyrektywy Rady 1999/31/WE w sprawie składowania odpadów.

Dyrektywa IED stanowi kluczowy dokument regulujący kwestie związane z zanieczyszczeniami pochodzącymi z instalacji przemysłowych oraz dużych gospodarstw prowadzących intensywny chów zwierząt, które odpowiadają za około 40% emisji gazów cieplarnianych oraz 20% zanieczyszczeń powietrza i wody w Unii Europejskiej. Dyrektywa IED obowiązuje od blisko 14 lat, obejmując w szczególności działalność elektrowni, rafinerii, instalacji do przetwarzania odpadów oraz dużych gospodarstw rolnych prowadzących intensywny chów zwierząt.

W dniu 12 kwietnia 2024 roku Rada UE przyjęła zmienioną Dyrektywę IED oraz Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1244 z dnia 24 kwietnia 2024 roku dotyczące przekazywania danych środowiskowych z instalacji przemysłowych, ustanowienia Europejskiego Portalu Emisji Przemysłowych oraz uchwały rozporządzenia (WE) nr 166/2006 („Rozporządzenie IEP”). Celem nowych przepisów jest regulowanie i monitorowanie wpływu działalności przemysłowej na środowisko oraz dalsze ograniczanie emisji przemysłowych.

Najważniejszą zmianą jest rozszerzenie zakresu Dyrektywy IED o następujące rodzaje działalności:

a) produkcję baterii lub akumulatorów o zdolności produkcyjnej wynoszącej 15 000 ton rocznie;

b) wydobycie rud metali;

c) objęcie większej liczby gospodarstw prowadzących intensywny chów zwierząt, tj.:

• hodowlę świń o wielkości co najmniej 350 jednostek żywego inwentarza (dotychczas: 2 000 tuczników lub 750 macior), z wyłączeniem działalności hodowlanej w systemach produkcji ekologicznej;
• hodowlę kur niosek o wielkości co najmniej 300 jednostek żywego inwentarza lub innych kategorii drobiu o wielkości co najmniej 280 jednostek żywego inwentarza (dotychczas: 40 000 sztuk drobiu);
• hodowlę mieszanki świń i drobiu stanowiącej 380 jednostek żywego inwentarza lub więcej, z wyłączeniem hodowli świń w instalacjach ekologicznych.

Jeśli chodzi o instalacje związane z chowem drobiu i trzody chlewnej, państwa członkowskie będą miały możliwość wprowadzenia procedury rejestracji zamiast pozwolenia zintegrowanego

Dyrektywa wymaga wdrożenia technologii BAT (Najlepszych Dostępnych Technik) w celu ograniczenia emisji, zwłaszcza amoniaku i innych zanieczyszczeń. Dla polskich ferm drobiu, w szczególności mniejszych, będzie to oznaczać konieczność kosztownych inwestycji w infrastrukturę, takich jak systemy wentylacyjne, oczyszczalnie wody czy technologie ograniczające emisję amoniaku. Dyrektywa wprowadza:

• Regularne aktualizacje standardów BAT.
• Możliwość nakładania bardziej restrykcyjnych wymogów, szczególnie w obszarze emisji do wód i powietrza z ferm.

Ze względu na wyższe koszty dostosowania do nowych przepisów, mniejsze fermy mogą nie być w stanie sprostać wymogom, co prowadzi do ich zamknięcia lub przejęcia przez większe przedsiębiorstwa. Może to przyczynić się do dalszej konsolidacji rynku i wzrostu roli dużych graczy.

Koszty – modernizacja ferm i instalacja nowych technologii podniesie koszty produkcji, co może być wyzwaniem dla małych i średnich gospodarstw.

Szanse – inwestycje w nowoczesne technologie mogą poprawić efektywność i ekologiczność produkcji, zwiększając konkurencyjność polskich produktów na rynku międzynarodowym.

Rynek drobiarski w Polsce jest już zdominowany przez dużych producentów, ale nowe regulacje mogą jeszcze bardziej utrudnić funkcjonowanie małych gospodarstw.

Dyrektywa obejmuje teraz również mniejsze fermy drobiu i trzody chlewnej, które wcześniej nie podlegały rygorystycznym regulacjom. Dotychczasowe przepisy w Polsce wymagały pozwoleń zintegrowanych dla większych gospodarstw hodowlanych, ale nowe przepisy rozszerzą tę konieczność na mniejsze obiekty. Wymusi to:

• Modernizację instalacji w celu spełnienia standardów emisyjnych.
• Konieczność uzyskania nowych pozwoleń zintegrowanych.

Na rynku krajowym – wzrost kosztów produkcji może przełożyć się na wyższe ceny drobiu, co wpłynie na konkurencyjność polskich producentów w porównaniu z importowanym drobiem.

Eksport – Polska jest jednym z największych eksporterów drobiu w UE. Dostosowanie się do nowych norm może zwiększyć atrakcyjność polskiego drobiu na rynkach zachodnich, gdzie takie standardy są już bardziej powszechne, ale będzie wymagało dużych inwestycji początkowych.

Mniejsze gospodarstwa mogą napotkać trudności w finansowaniu koniecznych inwestycji, co może prowadzić do rezygnacji z działalności lub jej ograniczenia. Taka sytuacja zmniejszy różnorodność rynku i wpłynie na lokalne społeczności, które są często uzależnione od drobnych producentów.

W krótkim okresie, dyrektywa będzie wyzwaniem dla polskiego rynku drobiarskiego, szczególnie dla małych i średnich gospodarstw. W dłuższej perspektywie, dostosowanie się do nowych wymogów może wzmocnić konkurencyjność polskich producentów na rynkach międzynarodowych, pod warunkiem, że branża otrzyma odpowiednie wsparcie w zakresie finansowania transformacji.

WSPÓŁCZYNNIKI PRZELICZENIOWE SZTUK ZWIERZĄT NA DUŻE JEDNOSTKI PRZELICZENIOWE (DJP)

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 września 2019 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1785 z dnia 24 kwietnia 2024 r. w sprawie zmiany dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/75/UE w sprawie emisji przemysłowych (zintegrowane zapobieganie zanieczyszczeniom i ich kontrola) i dyrektywy Rady 1999/31/WE w sprawie składowania odpadów

Art. 104 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 września 2019 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko

Chów lub hodowla zwierząt, inne niż wymienione w pkt 103:

a)w liczbie nie mniejszej niż 40 DJP i mniejszej niż 210 DJP – jeżeli ta działalność będzie prowadzona:

– w odległości mniejszej niż 210 m od:

— terenów lub gruntów, o których mowa w rozporządzeniu Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii z dnia 27 lipca 2021 r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków, tj. mieszkaniowych, rolnych zabudowanych zajętych pod budynki mieszkalne, innych zabudowanych z wyłączeniem cmentarzy i grzebowisk dla zwierząt, zurbanizowanych niezabudowanych lub w trakcie zabudowy, rekreacyjno-wypoczynkowych z wyłączeniem kurhanów, pomników przyrody oraz terenów zieleni nieurządzonej niezaliczonej do lasów oraz gruntów zadrzewionych i zakrzewionych, nie uwzględniając nieruchomości gospodarstwa, na którego terenie chów lub hodowla będą prowadzone,

— zrealizowanego, realizowanego lub planowanego przedsięwzięcia chowu lub hodowli zwierząt innych niż norki, w liczbie nie mniejszej niż 40 DJP,

– na obszarach objętych formami ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1-5, 8 i 9 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, lub w otulinach form ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1-3 tej ustawy,

b) w liczbie nie mniejszej niż 60 DJP i mniejszej niż 210 DJP – na obszarach innych niż wymienione w lit. a;

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/75/UE z dnia 24 listopada 2010 r. w sprawie emisji przemysłowych i emisji pochodzących z chowu zwierząt gospodarskich (zintegrowane zapobieganie zanieczyszczeniom i ich kontrola)

ZAŁĄCZNIK  Ia

Rodzaje działalności, o których mowa w art. 70a

Instalacje są objęte zakresem niniejszego załącznika, jeżeli należą do co najmniej jednej z następujących kategorii działalności:

1. Chów świń wynoszący co najmniej 350 DJP, z wyłączeniem działalności w zakresie chowu prowadzonej w ramach systemów produkcji ekologicznej zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2018/848, lub jeżeli gęstość obsady jest mniejsza niż 2 DJP/ha, wykorzystywanych wyłącznie do wypasu lub do uprawy paszy lub karmy wykorzystywanych do karmienia zwierząt, a zwierzęta pozostają na wolnym wybiegu przez znaczną część roku lub sezonowo.

2. Chów wyłącznie kur niosek wynoszący co najmniej 300 DJP lub chów wyłącznie innych kategorii drobiu wynoszący co najmniej 280 DJP. W instalacjach, w których chowana jest kombinacja drobiu, w tym kur niosek, wartość progowa wynosi 280 DJP, a wydajność oblicza się przy użyciu 0,93 jako współczynnika ważenia^{( * )} dla kur niosek.

3. Chów wszelkiej kombinacji świń lub drobiu wynoszący co najmniej 380 DJP, z wyłączeniem chowu świń w instalacjach działających w ramach systemów produkcji ekologicznej zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2018/848, lub jeżeli gęstość obsady jest mniejsza niż 2 DJP/ha, wykorzystywanych wyłącznie do wypasu lub do uprawy paszy lub karmy wykorzystywanych do karmienia zwierząt, a zwierzęta pozostają na wolnym wybiegu przez znaczną część roku lub sezonowo.

Pozwolenia

Obowiązująca dyrektywa zobowiązuje państwa członkowskie do ustanowienia wiążących przepisów dotyczących ustanowienia mechanizmu rejestracji, dzięki któremu instalacje przemysłowe będą mogły ubiegać się o pozwolenie i je uzyskać, pod warunkiem że spełniają określone wymogi.

Nowelizacja dyrektywy IED przewiduje, że wydawanie pozwoleń stanie się skuteczniejsze i mniej uciążliwe – państwa członkowskie zostały zobowiązane ustanowienia do 2035 r. elektronicznego systemu pozwoleń (e-pozwolenia).

Korzyści tego rozwiązania obejmują:

• Ułatwienie procesu pozyskiwania i aktualizacji pozwoleń.
• Większą przejrzystość i dostępność danych dla społeczeństwa oraz możliwość porównania warunków w różnych regionach.

Kary

Dyrektywa nakłada na państwa członkowskie obowiązek ustanowienia skutecznych, proporcjonalnych i odstraszających kar dla tych, którzy naruszają przepisy wdrażające dyrektywę. Kary takie będą musiały uwzględniać wagę i czas trwania naruszenia, to, czy ma ono charakter powtarzający się, a także to, czy naruszenie to ma wpływ na ludzi i środowisko. Muszą one obejmować administracyjne sankcje finansowe, a w przypadku najpoważniejszych naruszeń – grzywny w wysokości co najmniej 3% rocznego obrotu operatora w UE.

Dyrektywa wchodzi w życie 4 sierpnia 2024 r. Do 1 lipca 2026 r. państwa członkowskie mają wprowadzić w życie przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne niezbędne do wykonania dyrektywy.

Tabela rodzajów i rozmiarów działów specjalnych produkcji rolnej oraz norm szacunkowych dochodu rocznego (z dnia 19 października 2023 r.)

Normy szacunkowe dochodu z działów specjalnych produkcji rolnej są corocznie zmieniane w stopniu odpowiadającym wskaźnikowi wzrostu cen towarowej produkcji rolniczej. Zgodnie z komunikatem Prezesa GUS z dnia 25 maja 2023 r. w sprawie wskaźnika cen towarowej produkcji rolniczej w 2022 r. (Monitor Polski z roku 2023, poz. 535), wskaźnik cen towarowej produkcji rolniczej w 2022 r. w stosunku do 2021 r. wyniósł 138,6 (wzrost cen o 38,6%). Dlatego też Minister Finansów, uwzględniając ww. wskaźnik ogłoszony przez Prezesa GUS dokonał w zmian wysokości norm szacunkowych dochodu.

Rozporządzenie (WE) NR 166/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 stycznia 2006 r. w sprawie ustanowienia Europejskiego Rejestru Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń i zmieniające dyrektywę Rady 91/689/EWG i 96/61/WE

W razie pytań i wątpliwości związanych z powyższą materią zapraszamy do kontaktu z naszym ekspertem, mec. Piotrem Włodawcem: wlodawiec[at]prokurent.com.pl

Autorzy:

Piotr Włodawiec – Radca prawny / Starszy Partner

Paweł Buczyński – Inżynier Technologii Żywności