Obowiązek zakrywania ust i nosa stanowi jeden z obowiązków wprowadzonych w związku z wystąpieniem w Polsce stanu epidemii. Początkowo rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 10 kwietnia 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii wskazano bardzo ogólny nakaz w brzmieniu:

Od dnia 16 kwietnia 2020 r. do odwołania nakłada się obowiązek zakrywania, przy pomocy części odzieży, maski albo maseczki, ust i nosa podczas przebywania poza adresem miejsca zamieszkania lub stałego pobytu.

Krytyka w/w przepisu, jak również liczne pytania w przedmiocie szczegółów jego stosowania spowodowały szybką zmianę rozporządzenia – nastąpiło to już 15 kwietnia 2020 r. Następnie ogłoszono wejście w życie kolejnego aktu prawnego regulującego tę kwestię – rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 19 kwietnia 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii.

Na mocy rozporządzenia z dnia 19 kwietnia br. obowiązek zakrywania ust i nosa trwać ma do odwołania.

Panuje powszechne przekonanie, że w celu spełnienia nałożonego na społeczeństwo obowiązku zakrywania ust i nosa niezbędnym jest noszenie maseczki ochronnej. Jednakże – jak wskazuje rozporządzenie – zakrywanie ust i nosa realizowane może być również przez jakikolwiek typ odzieży, bądź jej część. Wystarczające zatem będzie używanie w tym celu szalika, chusty czy np. naciągniętego na nos golfa.

Wśród miejsc, w których zakrywanie ust i nosa jest obligatoryjnie wskazano:

– środki publicznego transportu zbiorowego oraz pojazdy samochodowe, którymi poruszają się osoby niezamieszkujące lub niegospodarujące wspólnie,

– miejsca ogólnodostępne, w tym m.in:

1. a) drogi, place, cmentarze, ogrody botaniczne, zieleńce, bulwary, plaże czy też parkingi (w tym parkingi leśne),
2. b) zakłady pracy oraz budynki użyteczności publicznej przeznaczonej na potrzeby: administracji publicznej, wymiaru sprawiedliwości, kultury, kultu religijnego, oświaty, szkolnictwa wyższego, nauki, wychowania, opieki zdrowotnej, społecznej lub socjalnej, obsługi bankowej, handlu, gastronomii, usług, w tym usług pocztowych lub telekomunikacyjnych, turystyki, sportu, obsługi pasażerów w transporcie kolejowym, drogowym, lotniczym, morskim lub wodnym śródlądowym;
3. c) obiekty handlowe lub usługowe, placówki handlowe/usługowe, jak również targowiska,
4. d) tereny nieruchomości wspólnych w rozumieniu art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali – a tym samym części wspólne budynków mieszkalnych,

Co istotne – wskazane powyżej wyliczenie ma jedynie charakter przykładowy. Obowiązek zakrywania ust i nosa obejmuje zatem wszystkie inne, również niewskazane wprost w rozporządzeniu „miejsca ogólnodostępne”. Termin ten nie ma swojej definicji legalnej, ciekawe jednak rozważanie w tym zakresie podjął Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 12 kwietnia 2013 r. (sygn. akt II OSK 2472/11) łącząc pojęcie „miejsca ogólnodostępnego” z „miejscem publicznym”, wskazując:

Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, „miejscem publicznym” (…) jest więc miejsce ogólnodostępne, otwarte, a więc miejsce, z którego korzystać może nieograniczona liczba osób, niezależnie od tego komu przysługuje prawo własności danej nieruchomości.”

Pomocne w ustaleniu zakresu stosowania omawianej regulacji jest wskazane w przywoływanym rozporządzeniu z dnia 19 kwietnia 2020 r. wyliczenie grup osób zwolnionych z obowiązku zakrywania ust i nosa. Są to:

– osoby znajdujące się w samochodzie, w którym przebywa lub którym porusza się jedna osoba albo jedna osoba z dzieckiem do lat 4 albo w którym przebywają osoby wspólnie zamieszkujące lub wspólnie gospodarujące,

– dziecko do ukończenia 4 roku życia,

– osoby, które nie mogą zakrywać ust lub nosa z powodu stanu zdrowia, całościowych zaburzeń rozwoju, niepełnosprawności intelektualnej w stopniu umiarkowanym albo głębokim lub niesamodzielności (co istotne – rozporządzenie zwalnia z obowiązku okazania orzeczenia lub zaświadczenia w tymże zakresie),

– osoby wykonujące czynności zawodowe, służbowe lub zarobkowe w budynkach, zakładach, obiektach, placówkach i targowiskach (które zostały wyżej wymienione w punktach b oraz c) z wyłączeniem osób wykonujących bezpośrednią obsługę interesantów lub klientów,

– kierujący środkiem publicznego transportu zbiorowego lub pojazdem samochodowym wykonującym zarobkowy przewóz osób (np. taksówka, Uber), jeżeli operator publicznego transportu zbiorowego albo organizator tego transportu albo przedsiębiorca wykonujący działalność w zakresie zarobkowego przewozu osób, zapewnia oddzielenie kierującego od przewożonych osób w sposób uniemożliwiający styczność (np. ścianka plexi),

– duchowni sprawujący kult religijny, w tym czynności lub obrzędy religijne, podczas jego sprawowania, a w przypadku braku duchownego – inne osoby sprawujące kult religijny podczas jego sprawowania,

– żołnierze Sił Zbrojnych RP i wojsk sojuszniczych, a także funkcjonariusze Służby Kontrwywiadu Wojskowego i Służby Wywiadu Wojskowego, wykonujący zadania służbowe, stosujący środki ochrony osobistej odpowiednie do rodzaju wykonywanych czynności,

– osoby, której miejscem stałego lub czasowego pobytu są budynki użyteczności publicznej przeznaczone na potrzeby wychowania, opieki zdrowotnej, społecznej lub socjalnej (np. dom dziecka, schronisko dla nieletnich, internat), chyba że zarządzający takim budynkiem postanowi inaczej;

– osoby przebywające na terenie lasu (ale już nie osoby na parkingu leśnym).

Należy pamiętać, że twórcy rozporządzenia przewidzieli konieczność odkrycia nosa i ust, celem weryfikacji tożsamości w przypadku legitymowania dokonywanego na żądanie przedstawicieli uprawnionych do tego organów.

Musimy również pamiętać, że zakrywanie ust i nosa nie zwalnia z obowiązku zachowania 2-metrowego dystansu od innych osób w przestrzeni publicznej.

Autorzy/Author:

Łukasz Moczydłowski/partner, adwokat/partner/Advocate,

Mateusz Daniluk/aplikant adwokacki/Advocate trainee.

Zainteresował Cię artykuł, udostępnij go.

e-mail: koronawirus@prokurent.com

#KancelariaProkurent
Kancelaria Prokurent była z Klientami w 1989 r. w trakcie zmian ustrojowych w Polsce, kiedy była uchwalana Konstytucja z 1997 roku, a także gdy Polska wchodziła do NATO i UE oraz w trakcie międzynarodowego kryzysu finansowego w 2008 r. Za nami i przed nami dużo dobrego.

#ProkurentLawOffice
The Prokurent Law Firm was with clients during the legal system transformation in Poland, when the Constitution of 1997 was adopted, also when Poland joined NATO and the EU, as well as during an international financial crisis in 2008. A lot of good things behind us and ahead of us.