Wprowadzony do Kodeksu postępowania cywilnego z dniem 4 lipca 2019 r. art. 139¹ sprawił, że Pozwani, wykorzystując jednocześnie spryt i wiedzę o panujących przepisach zaczęli nie odbierać korespondencji Sądowej kierowanej na ich adresy zamieszkania, czym znacznie wydłużyli czas trwania postępowań sądowych, co może skończyć się umorzeniem postępowania i przedawnieniem roszczenia. Ustawodawca jednak daje Powodowi wiele alternatywnych rozwiązań dotyczących doręczenia korespondencji, a jedną z nich jest doręczenie jej do miejsca pracy Pozwanego, a na dodatek – korespondencji Sądowej skierowanej do Pozwanego dla skutecznego doręczenia wcale nie musi odebrać Pozwany.

Wspomniany art. 139¹ k.p.c. sprowadza ciężar doręczenia pierwszego pisma w sprawie (na potrzeby artykułu będzie to pozew) na Powoda, w sytuacji, kiedy Pozwany nie odebrał pozwu wysłanego mu bezpośrednio z Sądu. Wtedy pozew doręcza się za pośrednictwem Komornika, na wniosek Powoda. Termin na wykonanie wspomnianego zobowiązania wynosi 2 miesiące. Za wykonanie zobowiązania uważa się następujące sytuację:

1. 1. Potwierdzenie doręczenia pisma Pozwanemu za pośrednictwem Komornika.

• Zwrot koperty z pozwem i wskazanie aktualnego adresu Pozwanego lub dowodu, że Pozwany pod adresem wskazanym w pozwie przebywa.

Konstrukcja wymienionego przepisu sprawia często, że Pozwani z pełną świadomością nie odbierają korespondencji skierowanych do nich bezpośrednio z Sądu, czym zmuszają Powodów do poszukiwania adresów ich przebywania, co generuje wydłużenie postępowania i zmusza do poniesienia dodatkowych kosztów. 

Łacińska paremia: „Non omne quod licet honestum est” („Nie wszystko, co dozwolone, jest uczciwe.”) z pewnością nie przyświeca Pozwanym w wymienionych wyżej sytuacjach.

Ratunkiem dla Powoda wydaje się instytucja kuratora dla doręczeń, która jest unormowana w art. 143 k.p.c., natomiast sposób i tryb jego powołania określa art. 144 k.p.c., który mówi że „Przewodniczący ustanowi kuratora, jeżeli wnioskodawca (tu: Powód) uprawdopodobni, że miejsce pobytu strony (tu: Pozwany) nie jest znane.”

Pomimo istnienia tej instytucji, w dobie obowiązujących przepisów art. 143 k.p.c. wydaje się przepisem martwym, nie egzekwowalnym przez Sądy, co w konsekwencji powoduje to zawieszenie, a nawet umorzenie danego postępowania.

Co ciekawe, naczelnym celem wprowadzenia nowych przepisów o doręczeniach było zlikwidowanie tzw. „fikcji doręczeń”, czyli sytuacji, w której Powód podawał znany mu adres Pozwanego (np. wynikający z umowy najmu) i na ten adres Sąd kierował pozew, podczas gdy bardzo często tam nie mieszkał. Wtedy jednak, w skrzynce pocztowej listonosz zostawiał awizo, i po dwóch tygodniach pozew został uznawany za skutecznie doręczony.

Nowe przepisy miały chronić Pozwanych przed nieuczciwymi Powodami, choć jak pokazują wymienione sytuacje, aktualnie role się odwróciły i to Pozwani są stroną, która wykorzystuje nieprecyzyjne przepisy i często ucieka się od odpowiedzialności za swoje zobowiązania, co sprawia że Powód nie może dochodzić swoich spraw bez przewlekłości postępowania.

Wobec niemożności ustanowienia Kuratora dla Pozwanego nieznanego z miejsca pobytu, jednym ze sposobów rozwiązania tej sytuacji wydaje się być możliwość doręczenia pozwu do miejsca pracy Pozwanego. Możliwość taką reguluje art. 135 k.p.c. w związku z art. 138 k.p.c., który mówi o doręczeniach zastępczych.

Zgodnie z art. 138 § 2 k.p.c. adresatowi, którego nie zastano w miejscu pracy, można doręczyć pismo osobie upoważnionej do odbioru pisma. Upoważnienie to nie musi być udzielone na piśmie, może być wyrażone w formie ustnej, a nawet można go udzielić w sposób dorozumiany (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24.06.2008 r., sygn. I PZ 13/08). Jeżeli adresat (Pozwany) nie udzielił upoważnienia komu innemu, to osobą upoważnioną do zastępczego odbioru pism w miejscu pracy jest osoba wyznaczona przez pracodawcę (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22.10.2008 r., sygn. I PZ 27/08).

Miejsca pracy Pozwanego może poszukiwać Komornik w następstwie bezskutecznej próby doręczenia korespondencji, na podstawie art. 761 § 1¹ k.p.c. Najczęstszymi instytucjami, do których Komornika składa zapytania są ZUS i Urząd Skarbowy. W celu bardziej szczegółowych poszukiwań adresu Pozwanego, w tym możliwego odnalezienia miejsca pracy, Powód powinien wyraźnie zaznaczyć takie żądania we wniosku o doręczenie korespondencji.

Podsumowując, obecne przepisy chronią Pozwanych, natomiast Pozwani nagminnie wykorzystują je do uciekania od odpowiedzialności za zaciągnięte zobowiązania, wobec czego Powód nierzadko musi wykazać się ogromną cierpliwością i wykonać mnóstwo kroków, co wiąże się również z poniesieniem dodatkowych kosztów, zanim będzie mógł skutecznie dochodzić swoich praw przed Sądem.

Poszukując więcej informacji bądź wsparcia w wyżej opisanym zakresie – zachęcamy do kontaktu z Kancelarią Prokurent, pod adresem: kancelaria@prokurent.com lub pod numerem tel.: +48 22 854 06 57.

Autorzy:

Michał Otkała

apl. adw. Mateusz Daniluk

adw. Marcin Bandurski