Projekt ustawy o zmianie ustawy o paszach oraz ustawy o odpadach.
Proponowane zmiany będą dotyczyć dwóch obszarów. Pierwszy z nich obejmuję zagospodarowanie przeterminowanych lub skażonych pasz leczniczych, natomiast drugi dotyczy zastosowania roślin GMO w żywieniu zwierząt. Wprowadzane zmiany wynikają z konieczności zapewnienia stosowania Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/4 z dnia 11 grudnia 2018 r. w sprawie wytwarzania, wprowadzania na rynek i stosowania paszy leczniczej.
Zgodnie z Rozporządzeniem z 2018 r., producenci pasz leczniczych mogą je wytwarzać tylko z weterynaryjnymi produktami leczniczymi, które zostały dopuszczone do obrotu na potrzeby produkcji pasz leczniczych. W celu zapewniania bezpiecznego i skutecznego leczenia zwierząt, należy wprowadzić szczególne wymagania w zakresie dodawania produktów leczniczych do pasz dla zwierząt. Zgodnie z proponowanymi przepisami producenci pasz leczniczych oraz podmioty odpowiedzialne za ich przechowywanie, transport oraz wprowadzanie na rynek muszą zostać zatwierdzone przez właściwy organ, w tym przypadku będzie to wojewódzki lekarz weterynarii.
Częstym problem producentów pasz leczniczych jest zagospodarowanie nieużytych oraz przeterminowanych produktów. Utylizacja takich odpadów jest istotnym procesem ze względu negatywne konsekwencję dla środowiska, które mogą wynikać z nieprawidłowego ich zagospodarowania. Składniki pasz leczniczych mogą powodować toksyczne efekty dla flory i fauny. Ze względu na potencjalne konsekwencję niewłaściwego gospodarowania paszami leczniczymi Rozporządzenie 2019/4 nakłada na Państwa członkowskie obowiązek wprowadzania odpowiednich systemów gromadzenia lub usuwania przeterminowanej paszy leczniczej oraz przeterminowanych produktów pośrednich. Dodatkowo Państwa Członkowskie powinny podejmować działania na rzecz zapewnienia, aby lokalizacja punktów zbiórki lub usuwania była udostępniana rolnikom, posiadaczom zwierząt oraz innym odpowiednim osobom. Jednakże wprowadzenie wyżej wspomnianych systemów wiązałoby się z koniecznością rozszerzenia katalogu podmiotów o wytwórnie pasz leczniczych i dystrybutorów, które są zwolnione z obowiązku uzyskania zezwolenia na zagospodarowanie odpadami.
Rozporządzenie 2019/4 uwzględnia możliwość wytwarzania pasz leczniczych w mobilnych wytwórniach. W przypadku gdy taki rodzaj wytwórni, posiadający zezwolenie w innym kraju niż Polska, chce wprowadzić paszę leczniczą na nasz rynek powinien zgłosić ten fakt do powiatowego lekarza weterynarii. Warunkiem koniecznym do funkcjonowania na rynku pasz leczniczych jest wpisanie na listę prowadzoną przez powiatowego lekarza weterynarii. Dodatkowo powiatowy lekarz weterynarii będzie sprawował nadzór nad podmiotami produkującymi i dystrybuującymi pasze lecznicze.
Projekt ustawy przewiduję, iż nieużytą oraz przeterminowaną paszę należy kierować do podmiotów zajmujących się transportem oraz przechowywaniem pasz leczniczych. Ponadto uwzględnia możliwość kierowania takiego rodzaju paszy również do podmiotów zajmujących się produkcją paszy leczniczej. Materiał przekazywany do utylizacji powinien być zaplombowany w opakowaniach lub pojemnikach. W przypadku firm zajmujących się tylko transportem oraz przechowywaniem pasz, mogą one kierować paszę nienadającą się do użytku, do firm, które zajmują się produkcją pasz lub do miejsc utylizacji. Natomiast podmioty wytwarzające paszę, przekazują wadliwy materiał bezpośrednio do miejsca utylizacji. Koszty utylizacji ponosi podmiot, który nie zużył paszy.
Izba Gospodarcza Handlowców, Przetwórców Zbóż i Producentów Pasz wyraziła negatywną opinię wobec proponowanej zmiany ustawy z 2006r r. o paszach. Izba stwierdziła, iż zagospodarowanie nieużytych oraz przeterminowanych pasz leczniczych przez wytwórnie pasz będzie wiązało się z dodatkowymi kosztami. W celu realizacji zadania powierzonego wytwórcom pasz konieczna będzie kosztowna rozbudowa infrastruktury drogowej.
Projekt ustawy dotyczy również zakazu wytwarzania, wprowadzania do obrotu i stosowania w żywieniu zwierząt na terytorium Polski pasz genetycznie zmodyfikowanych, a także organizmów genetycznie zmodyfikowanych do użytku paszowego.
Wykorzystywanie GMO niesie za sobą potencjalnie negatywne skutki. Może spowodować przeniesienie w sposób niekontrolowany trans genów z GMO do naturalnych ekosystemów. Dodatkowo może dojść do zakłóceń naturalnych relacji w środowisku.
Na chwilę obecną na naszym rynku dostępne są wysokobiałkowe materiały paszowe np. śruta i makuchy słonecznikowe, białko ziemniaczane, które zawierają zmodyfikowany materiał genetyczny. Istnieje pewne ograniczenie. Produkty genetycznie modyfikowane nie mogą być wprowadzane do żywienia zwierząt, jeżeli nie posiadają zezwolenia Komisji Europejskiej, która prowadzi rejestr genetycznie zmodyfikowanej żywności i paszy. Wprowadzany zakaz stosowania GMO wiązałoby się z całkowitym wyeliminowaniem z pasz dla zwierząt wysokobiałkowego surowca jakim jest soja.
Analizując bilans paszowy w Polsce, na chwilę obecną nie istnieje alternatywa paszy wysokobiałkowej, która mogłaby zastąpić białko soi. W 2018 r. soja pokrywała 63% zapotrzebowania na białko paszowe. Komponenty rzepakowe pokrywały zaledwie 23%, natomiast śruta słonecznikowa tylko 7,5%. Produkty GM wytworzone w Polsce wyróżniają się niższą ceną w porównaniu do ich odpowiedników w innych państw. Istotnie wpływa to na pozycję, którą zajmuję Polska na rynkach europejskich i światowych Przesunięcie terminu wprowadzenia zakazu wytwarzania, wprowadzania do obrotu i stosowania w żywieniu zwierząt na terytorium Polski pasz oraz organizmów GM przyczyni się do ograniczenia negatywnego wpływu na konkurencyjność rodzimych produktów na rynku zagranicznym.
Istniejąca możliwość wprowadzenia krajowego białka roślin strączkowych w zamian za modyfikowane białko soi wiąże się z pewnymi utrudnieniami. Dotyczą one przede wszystkim dopuszczalnego udziału białek roślin strączkowych w żywieniu zwierząt. Dodatkowo taki rodzaj białka zawiera nadmierne ilości włókna oraz substancji niekorzystanych żywieniowo.
Propozycja ustawy zostanie skonsultowana z zainteresowanymi organizacjami społeczno-zawodowymi oraz stowarzyszeniami zrzeszającymi przedstawicieli branży farmaceutycznej i paszowej.
Regulacja nie wpłynie na finanse publiczne oraz sektora prywatnego.
Autorzy:
- Piotr Włodawiec – partner, radca prawny
- Anna Pakulska – inżynier technologii żywności
