Odżywki białkowe to suplementy diety, które dostarczają skoncentrowane źródło białka, ułatwiając uzupełnienie codziennego zapotrzebowania na ten składnik. Są popularne wśród sportowców, osób aktywnych fizycznie oraz tych, którzy dbają o zdrowie i sylwetkę, ponieważ wspierają regenerację mięśni, rozwój masy mięśniowej, a także mogą wspomagać odchudzanie.

Właściwości białka serwatkowego:

1. Łatwo przyswajalne – białko serwatkowe wchłania się szybko w organizmie, dzięki czemu jest idealne jako źródło białka przed treningiem lub po treningu.
2. Wysoka zawartość aminokwasów – zawiera kompletny profil aminokwasów, co jest niezbędne dla regeneracji mięśni i produkcji białek w organizmie.
3. Wspiera regenerację mięśni – pomaga odbudować włókna mięśniowe po intensywnych ćwiczeniach.
4. Wzmacnia odporność – zawiera immunoglobuliny, które wspomagają układ odpornościowy.
5. Kontrola masy ciała – białko serwatkowe może wspomagać sytość i sprzyjać utrzymaniu masy mięśniowej przy redukcji tkanki tłuszczowej

Suplementy białkowe podlegają w Polsce i Unii Europejskiej określonym regulacjom prawnym dotyczącym produkcji, wprowadzania do obrotu i oznakowania produktów spożywczych, które mają na celu ochronę konsumentów.

Koncentraty białka serwatkowego (WPC – Whey Protein Concentrate) – Białka tego typu otrzymuje się techniką mikro- i ultrafiltracji. Gotowy preparat WPC charakteryzuje się zawartością białka do 85 proc., w którego skład wchodzą aminokwasy egzogenne. Pozostałą część stanowią równie niezbędne dla organizmu tłuszcze oraz węglowodany.

Izolat białka serwatkowego (WPI – Whey Protein Isolate) uzyskuje się podobnie jak koncentraty białek na drodze mikrofiltracji. Tak oczyszczone białka serwatkowe charakteryzuje średnia zawartość białka sięgająca nawet 95 proc. Jednocześnie zachowują stosunkowo niską zawartość tłuszczów i cukrów na poziomie maksymalnie 3 proc. Produkt ten posiada niską zawartość laktozy.

Hydrolizaty białek serwatkowych (WPH – Whey Protein Hydrolysate) – Powstają w wyniku enzymatycznych modyfikacji białek serwatkowych. Zostały poddane procesom wstępnego „trawienia”, dzięki czemu część wiązań w cząsteczkach została już rozerwana. Charakteryzują się konkretnym, zdefiniowanym składem peptydowym o właściwościach bioaktywnych, dzięki czemu mają zastosowanie w produkcji żywności specjalnego przeznaczenia: odżywek dla niemowląt i dzieci z alergiami pokarmowymi, odżywek dla sportowców, preparatów dla osób z chorobami metabolicznymi, gastrycznymi oraz dla osób starszych.

Zgodnie z Dyrektywą 2002/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 10 czerwca 2002 r. oraz Ustawą z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia, suplementy diety są definiowane jako środki spożywcze, których celem jest uzupełnienie normalnej diety, będący skoncentrowanym źródłem witamin lub składników mineralnych lub innych substancji wykazujących efekt odżywczy lub inny fizjologiczny, pojedynczych lub złożonych, wprowadzany do obrotu w formie umożliwiającej dawkowanie, w postaci: kapsułek, tabletek, drażetek i w innych podobnych postaciach, saszetek z proszkiem, ampułek z płynem, butelek z kroplomierzem i w innych podobnych postaciach płynów i proszków przeznaczonych do spożywania w małych, odmierzonych ilościach jednostkowych, z wyłączeniem produktów posiadających właściwości produktu leczniczego w rozumieniu przepisów prawa farmaceutycznego.

Przed wprowadzeniem na rynek w Polsce suplementu diety producent lub dystrybutor ma obowiązek zgłosić produkt do Głównego Inspektoratu Sanitarnego (GIS). Zgłoszenie musi zawierać szczegółowe informacje dotyczące składu, formy i etykiety produktu.

Wyrok sądu

W sprawie dotyczącej koktajlu na bazie białka serwatkowego z dodatkiem owoców i żeńszenia, producent złożył wniosek o sklasyfikowanie produktu w celu ustalenia właściwej stawki VAT. Produkt miał zostać uznany za pozostały produkt mleczny (kod CN 0404 10) podlegający stawce VAT w wysokości 5%.

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej (DKIS) w decyzji z czerwca 2020 r. uznał jednak, że koktajl należy zaklasyfikować do grupy napojów (kod CN 2202), które są opodatkowane stawką VAT w wysokości 23%. DKIS argumentował, że skład produktu i jego przeznaczenie bardziej przypominają napój niż wyrób mleczny.

Producent odwołał się, wskazując, że produkt bazuje na serwatce, która jest pozostałością mleka, a więc powinien zostać zaklasyfikowany jako produkt mleczny. DKIS w decyzji z września 2020 r. podtrzymał wcześniejsze stanowisko, wskazując, że skład i charakter produktu przemawiają za wyższą stawką VAT, która jest przypisana napojom.

Spór koncentruje się na interpretacji przepisów dotyczących klasyfikacji towarów oraz ich przeznaczenia, co ma kluczowy wpływ na stosowaną stawkę podatku VAT.

Strona skarżąca nie zgadzając się decyzją DKIS złożyła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku.

W ocenie sądu stanowisko organu jest prawidłowe (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 9 grudnia 2020 r. I SA/Bk 854/20). Jeżeli koktajl w swoim składzie nie zawiera mleka tylko białko serwatkowe (z mleka), to nie jest objęty obniżoną stawką VAT.

W razie pytań i wątpliwości związanych z powyższą materią zapraszamy do kontaktu z naszym ekspertem, mec. Piotrem Włodawcem: wlodawiec[at]prokurent.com.pl

Autorzy:

Piotr Włodawiec – Radca prawny / Starszy Partner

Paweł Buczyński – Inżynier Technologii Żywności

Stan prawny na dzień: 15.11.2024 r.