Traceability – system identyfikacji i identyfikowalności oraz śledzenia produktów
Rozporządzenie (WE) nr 178/2002
Rozporządzenie (WE) nr 931/2011
Rozporządzenie (WE) nr 1760/2000
Identyfikowalność (ang. traceability) umożliwia śledzenie przepływu dóbr w łańcuchu oraz sieci dostaw. Zapewnienie bezpieczeństwa produktów wprowadzanych do obrotu wiąże się z rejestrowaniem oraz gromadzeniem danych na temat żywności. Gromadzone informacje pochodzą ze wszystkich etapów łańcucha dostawa. Zgodnie z Rozporządzeniem (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r. w celu zapewnienia bezpieczeństwa żywności, konieczne jest uwzględnienie wszystkich aspektów łańcucha produkcji żywności, począwszy od produkcji podstawowej i produkcji pasz, aż do sprzedaży lub dostawy żywności do konsumenta, ponieważ każdy element może mieć potencjalny wpływ na bezpieczeństwo żywności.
Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) nr 931/2011 z dnia 19 września 2011 r. określa wymogi w sprawie śledzenia produktów. Producenci żywności mają obowiązek udostępniać podmiotowi działającemu na rynku, któremu dostarczana jest żywność, oraz na żądanie właściwemu organowi następujących informacji, które dotyczą przesyłek żywności pochodzenia zwierzęcego:
Możemy wyróżnić trzy rodzaje śledzenia: wstecz, wewnętrznie i wprzód. Śledzenie w górę łańcucha dostaw, czyli śledzenie wstecz ma na celu odnalezienie źródła pochodzenia składników, które zostały użyte przy produkcji żywności. Śledzenie wewnętrzne dotyczy procesów produkcyjnych, surowców użytych do produkcji, a także materiałów opakowaniowych. Śledzenie w dół łańcucha, które nazywane jest także śledzeniem wprzód umożliwia identyfikację odbiorców produktów.
Sektor produkcji wołowiny był pierwszym obszarem unijnego prawa żywnościowego, w którym wprowadzono system identyfikacji. Takie działanie było konsekwencją kryzysu związanego z wystąpieniem encefalopatii gąbczastej (BSE- choroby wściekłych krów), która wywoływana jest przez czynniki zakaźne- priony.
Systemy jakości umożliwiają odtworzenie całego cyklu produkcyjnego mięsa oraz jego przetworów. Możemy uzyskać informację dotyczące każdego etapu chowu zwierzęcia, jego uboju oraz procesu wytwarzania produktu spożywczego. Jest to możliwe, ponieważ każdy pośrednik łańcucha żywnościowego posiada indywidulany numer ewidencyjny. Rozporządzenie (WE) nr 1760/2000 Parlamentu Europejskiego i Rady z 17 lipca 2000 r. ustanawiające system identyfikacji i rejestracji bydła było podstawą do uregulowania identyfikacji sektora wołowiny. Na system identyfikacji bydła składają się następujące elementy:
W bazach danych systemu identyfikacji zwierząt gromadzone są informację na temat: posiadaczy zwierząt, przemieszczeń zwierząt, a także zwierząt i ich miejsc przebywania. Obecnie w Polsce funkcjonuję udostępniony przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Portal IRZplus. Za pośrednictwem strony internetowej można dokonać zgłoszenia: rejestracji, przemieszczenia, padnięcia oraz uboju zwierząt. Każde zwierzę musi być wyposażone w dwa kolczyki zaopatrzone w ten sam kod, który pozwala na określenie kraju pochodzenia, a także gospodarstwa, w którym urodziło się dane zwierzę.
Rozporządzenie nr 1760/2020 ustanawia również obowiązkowy system znakowania mięsa wołowego, a także jego przetworów. Na terenie Unii Europejskiej wyróżniamy dwa takie systemy: dobrowolny i obowiązkowy. Na etykiecie należy wskazać numer lub kod identyfikacyjny, który zapewni powiązanie między mięsem, a zwierzęciem. Dodatkowo należy określić:
Producent ma obowiązek umieścić na etykiecie: numer zatwierdzenia rzeźni oraz państwa, w którym się ona znajduję, a także numer zatwierdzenia masarni, w której dokonano podziału mięsa na tusze.
Ustawodawca unijny uregulował kwestię sankcji, które grożą za wprowadzenie do obrotu handlowego mięsa wołowego lub jego przetworu oznakowanego w sposób nieprawidłowy. W tym przypadku mięso zostaje wycofane z rynku, do momentu poprawienia etykiet. Polski ustawodawca wprowadził dodatkową karę pieniężną za wprowadzenie na rynek produktów, które posiadają nieodpowiednie etykiety. Wysokość tej sankcji może wynosić od 200 zł do 5000 zł.
W przypadku drobiu nie występują uregulowania prawne. Polski ustawodawca określił system znakowania drobiu wyłącznie dla celów hodowlanych. Tym samym pozostawia określenie sposobu znakowania i identyfikacji ptaków związkom hodowców lub innym podmiotom uprawnionym do tego przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Na etykiecie mięsa drobiowego producent powinien umieścić takie informacje jak:
W przypadku gdy w jednym opakowaniu znajduję się kilka kawałków mięsa różnych gatunków, należy osobno oznaczyć pochodzenia każdego kawałka. Natomiast jeśli w danym opakowaniu znajdują się kawałki mięsa jednego gatunku, ale z różnych z różnych partii, producent powinien wskazać kod każdej partii.
Dodatkowo ustawodawca unijny przewidział pewne odstępstwa względem znakowania mięsa mielonego i drobnego. Na etykietach producent może umieścić następujące określenia:
Hodowcy trzody chlewnej mają obowiązek zgłaszania zdarzeń dotyczących zwierząt w podanych poniżej terminach:
Jednym z obowiązków hodowcy trzody chlewnej jest sporządzenie spisu zwierząt. Spisu świń należy dokonać raz na dwanaście miesięcy. Liczbę świń umieszcza się w księdze rejestracji stada, a następnie przekazuje kierownikowi biura powiatowego ARiMR w terminie 7 dni od dnia sporządzenia spisu.
Oznakowanie świń polega na wytatuowaniu numeru identyfikacyjnego albo założeniu na dowolną małżowinę uszną kolczyka z numerem identyfikacyjnym świni. Jeśli świnia została przemieszczona do siedziby stada innej niż siedziba stada urodzenia i świnia przebywa w tej siedzibie dłużej niż 30 dni, posiadacz świni jest obowiązany dodatkowo oznakować tę świnię numerem identyfikacyjnym zgodnym z numerem siedziby stada, w której świnia przebywa powyżej 30 dni.
Na kolczyku dla świń znajduje się:
Na etykiecie mięsa wieprzowego należy umieścić kod partii identyfikujący dany kawałek mięsa. Oprócz kodu partii na etykiecie należy dodatkowo należy umieścić:
Znakowanie jaj reguluje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1308/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające wspólną organizację rynków produktów rolnych. Jaja klasyfikuję się według jakości na klasę A oraz klasę B. Jaja klasy A znakowane są kodem producenta. W przypadku jaj klasy B, również możemy oznaczyć je kodem producenta ewentualnie innym oznaczeniem. Znakowania należy dokonać w miejscu produkcji lub w pierwszym zakładzie pakowania, do którego zostaną dostarczone. Na każdym opakowaniu zbiorczym oraz transportowym należy umieścić: nazwę i adres producenta, liczbę jaj i ich masę, datę i/lub okres zniesienia oraz datę wysyłki.
Częstym problemem z jakim zmagają się producenci jaj jest znakowanie jaj stłuczek i jaj brudnych. W takim przypadku ustawodawca dopuszcza możliwość rezygnacji z oznakowania jaj kodem producenta.
Rozporządzenie nr 1234/2007/WE wprowadza obowiązek ewidencji dla producentów, punktów odbioru i zakładów pakowania jaj. Producenci są zobowiązani do prowadzenia ewidencji informacji na temat prowadzonych metod chowu. Ewidencja powinna obejmować poniższe informacje:
Natomiast punkty odbioru jaj prowadzą ewidencję sprzedaży i dostaw uwzględniające metody chowu.
Zakłady pakowania z kolei powinny prowadzić cotygodniową aktualizację prowadzonych ewidencji. Jeśli zakład stosuje oznaczenie sposobu żywienia kur niosek, wówczas powinien założyć osobną ewidencję dla takiego typu informacji.
Ważną rolę w traceability odgrywają ludzie. Jeżeli wszystkie dane zostaną odpowiednio zebrane oraz wprowadzone do systemu, wówczas nie wystąpią braki, a także pomyłki, które przyczyniają się do wadliwego działania systemu.
Działaniem mającym na celu poprawę zapewnienia identyfikowalności w zakładach mięsnych było wprowadzenie Systemu Gwarantowanej Jakości Żywności (QAFP). System ten został opracowany przez Unię Producentów i Pracodawców Przemysłu Mięsnego. Obejmuję mięso wieprzowe, drobiowe oraz wędliny drobiowe i wieprzowo-wołowe. W ramach systemu QAFP do obowiązków producenta żywca należy wykorzystanie w krzyżowaniu towarowym wyłącznie świń ras dostarczających mięso o wysokiej jakości kulinarnej z krzyżowania towarowego- dwurasowego lub trzyrasowego. W przypadku mięsa drobiowego, standardy sytemu QAFP dotyczą żywienia, w szczególności zakazu dodawania do mieszanek paszowych komponentów, które mogą wpływać na wartość technologiczną drobiu. Jakość wędlin wynika z obowiązków, które powinien spełniać producent. Obwiązki dotyczą między innymi wprowadzania zakazu używania dymu wędzarniczego oraz ograniczenia nastrzykiwania mięsa solanką.
QMP (Quality Meat Program) to system certyfikacji mięsa wołowego. Został stworzony w celu zapewnienia odpowiedniej jakości wołowiny. Wołowina QMP jest pozyskiwana od specjalnych ras bydła. System QMP umożliwia precyzyjną identyfikację mięsa wołowego na wszystkich etapach jego pozyskiwania, przetwarzania i dystrybucji. Cały proces produkcji mięsa, począwszy od doboru rasy bydła a kończąc na przechowywaniu mięsa, odbywa się zgodnie z wysokimi standardami. Certyfikat QMP jest gwarancją, że mięso pochodzi od zaufanych dostawców. QMP opiera się standardach, które opierają się między innymi na niskim wieku ubojowym. Program uwzględnia wiek uboju zwierząt, który gwarantuję uzyskanie bardzo delikatnego mięsa. Etykiety produktów posiadających certyfikat QMP, pozwalają na osobniczą identyfikację.
Zgodnie z Rozporządzeniem Wykonawczym Komisji (UE) 2017/1184 z dnia 20 kwietnia 2017 r. producenci mają obowiązek klasyfikacji tusz wieprzowych i wołowych w systemie EUROP. Obowiązek stosowania klasyfikacji w systemie EUROP mają zakłady ubojowe ubijające więcej niż 75 sztuk bydła dojrzałego oraz więcej niż 200 szt. świń tygodniowo licząc średnio w skali roku. Klasyfikacja tusz wieprzowych i wołowych powinna odbywać się pod nadzorem Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych. Każda z liter w nazwie systemu EUROP oznacza klasę tusz wieprzowych lub wołowych o określonej zawartości mięsa. Dodatkowo poprzedza je kategoria S obejmująca mięso o bardzo wysokiej jakości. Poszczególna klasa jakościowa określa procentową zawartość mięsa chudego w tuszy. Klasa S zawiera powyżej 60% mięsa chudego, natomiast klasa P mniej niż 40%.
System Jakości Wieprzowiny PQS (Pork Quality System) dotyczy półtusz oraz elementów wieprzowych. Został opracowany przez Polski Związek Hodowców i Producentów Trzody Chlewnej „POLSUS” oraz Związek „Polskie Mięso”. Wśród najważniejszych założeń tego systemu znajdują się między innymi precyzyjne normy hodowli i produkcji, a także zachowanie zasad zdrowia ludzi oraz dobrostanu zwierząt i roślin. System PQS opiera się na stosowaniu w krzyżowaniu towarowym ras świń i mieszańców z planowych kojarzeń. Wykorzystuje potencjał genetyczny ras: polskiej białej zwisłouchej (pbz) lub landrace, puławskiej, hampshire i pietrain. System obejmuję również zakaz stosowania mączki rybnej w ostatnim okresie tuczu, a także ograniczenie udziału kukurydzy do poziomu maksymalnie 20% w dawce pokarmowej.
AUTORZY:
W przypadku pytań, zapraszamy do kontaktu: food@prokurent.com
Przeczytaj również:
Cookie | Duration | Description |
---|---|---|
cookielawinfo-checbox-analytics | 11 months | This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Analytics". |
cookielawinfo-checbox-functional | 11 months | The cookie is set by GDPR cookie consent to record the user consent for the cookies in the category "Functional". |
cookielawinfo-checbox-others | 11 months | This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Other. |
cookielawinfo-checkbox-necessary | 11 months | This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookies is used to store the user consent for the cookies in the category "Necessary". |
cookielawinfo-checkbox-performance | 11 months | This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Performance". |
viewed_cookie_policy | 11 months | The cookie is set by the GDPR Cookie Consent plugin and is used to store whether or not user has consented to the use of cookies. It does not store any personal data. |