Instytucja wykonywania kary w systemie dozoru elektronicznego (SDE) na trwałe i z powodzeniem wpisała się do polskiego porządku prawnego. Do chwili obecnej skorzystało z niego już ponad 75 tys. skazanych, a skuteczność, rozumiana jako wywiązywanie się skazanego z warunków dozoru, sięga 93%. W obliczu epidemii ustawodawca rozszerza możliwość skorzystanie z tej instytucji, a faktycznie zamienić się ona może w areszt domowy.

Pierwotnie w projekcie ustawy tzw. Tarczy Antykryzysowej  znalazł się forsowany przez Ministerstwo Sprawiedliwości zapis, wprowadzający do kodeksu postępowania karnego nowy środek zapobiegawczy w postaci zakazu opuszczania lokalu czyli tzw. areszt domowy. Ostatecznie środek ten nie zyskał aprobaty Parlamentu i nie wszedł w życie. Ustawodawca dokonał natomiast istotnej zmiany, rozszerzającej możliwość stosowania wobec skazanych instytucji SDE.

Dotychczas z możliwości ubiegania się o odbycie kary w SDE mogli się ubiegać jedynie skazani, wobec których orzeczono karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą 1 roku lub kilka kar, których łączna długość nie przekraczała 1 roku. Przepisy specustawy  rozszerzają tę możliwość. Z  dobrodziejstwa SDE będą mogli obecnie skorzystać skazani na karę (lub sumę niepodlegających łączeniu kar) pozbawienia wolności nieprzekraczającą jednego roku i 6 miesięcy. Jak wynika z informacji Ministerstwa Sprawiedliwości, wniosek o wykonanie kary w SDE będzie mogło złożyć kolejnych kilka tysięcy skazanych.

Należy pamiętać, iż odpowiednio krótki okres na jaki została wymierzona kara jest tylko jednym z warunków wyrażenia przez sąd zgody na SDE. Do pozostałych należą m.in. brak recydywy, posiadanie miejsca stałego pobytu, zgoda wspólnie zamieszkujących osób pełnoletnich i posiadanie przez lokal, stanowiący miejsce zamieszkania, warunków technicznych do instalacji urządzenia do prowadzenia dozoru.

Zmianie uległ niewątpliwie naczelny cel stosowania dozoru. Nie jest nim obecnie reintegracja społeczna skazanego i umożliwienie mu podjęcia pracy, ale zmniejszenie zaludnienia zakładów karnych i ograniczenie w ten sposób potencjalnych negatywnych skutków epidemii.

Nie uległ natomiast zmianie sposób ubiegania się o zgodę na wykonywanie kary w SDE. Wniosek może być sporządzony przez samego skazanego, ale także przez jego obrońcę, prokuratora, kuratora zawodowego, a nawet przez dyrektora zakładu karnego. Składa się go do sądu okręgowego właściwego ze względu na miejsce pobytu skazanego. Wniosek musi zawierać zgodę pełnoletnich osób wspólnie zamieszkujących na wykonywanie kary w SDE i umożliwienie organowi nadzorującemu dokonywanie czynności kontrolnych. Wniosek musi także zostać uzasadniony, w szczególności poprzez wskazanie dlaczego wykonywanie kary w SDE będzie wystarczające dla osiągnięcia celów kary.

Z uchwalonych przepisów Tarczy Antykryzysowej wynika, że wnioski o wykonanie kary pozbawienia wolności w SDE należą do sprawy pilnych i są one rozpatrywane na bieżąco nawet w okresie epidemii. Z informacji Sądu Okręgowego w Warszawie wynika, że termin ich rozpatrywania to 14 dni. Tarcza Antykryzysowa wprowadziła możliwość przeprowadzenia posiedzenia w sprawie wniosków dotyczących SDE na odległość, przy pomocy urządzeń przekazujących obraz i dźwięk. Dotyczy to jednak tyko skazanych, już pozbawionych wolności, a nie tych dopiero oczekujących na odbycie kary.

Pewnym problemem praktycznym jest wykonywanie nadzoru nad osobami objętymi SDE. Taki nadzór wykonywany jest przez kuratorów, który posiadają uprawnienie do kontroli skazanych w miejscu wykonywania dozoru. Dziś, przy zaleceniach ograniczania do minimum kontaktów. międzyludzkich, kurator powinien zostać wyposażony w niezbędne środki ochrony osobistej w celu zabezpieczenia jego samego ale także skazanego i jego współmieszkańców. W przypadku niezapewnienia kuratorowi takich środków, ma on prawo odmówić przeprowadzenia czynności. Należy także w takiej sytuacji przyznać skazanemu i jego współmieszkańcom uprawnienie do odmowy wpuszczenia kuratora, który nie dochowuje zasad bezpieczeństwa.

Należy mieć nadzieję, że panujący stan epidemii doprowadzi do jeszcze szerszego stosowania SDE wobec skazanych za najlżejsze przestępstwa. Jest to efektywny środek penitencjarny, obciążający budżet Państwa jedynie w minimalnym stopniu. Pozwala jednocześnie na zapewnienie odpowiedniej dolegliwości kary, umożliwienia skazanemu wykonywanie prac społecznie użytecznych i zmniejsza zaludnienie w zakładach karnych.

Autorzy/Author:

Marcin Iwanowski –Adwokat/Advocate

Łukasz Moczydłowski/partner, adwokat/partner/Advocate,

Zainteresował Cię artykuł, udostępnij go.

e-mail: koronawirus@prokurent.com

#KancelariaProkurent
Kancelaria Prokurent była z Klientami w 1989 r. w trakcie zmian ustrojowych w Polsce, kiedy była uchwalana Konstytucja z 1997 roku, a także gdy Polska wchodziła do NATO i UE oraz w trakcie międzynarodowego kryzysu finansowego w 2008 r. Za nami i przed nami dużo dobrego.

#ProkurentLawOffice
The Prokurent Law Firm was with clients during the legal system transformation in Poland, when the Constitution of 1997 was adopted, also when Poland joined NATO and the EU, as well as during an international financial crisis in 2008. A lot of good things behind us and ahead of us.