System identyfikacji i rejestracji zwierząt (IRZ) jest stworzony po to aby śledzić i monitorować zwierzęta gospodarskie. Umożliwia to kontrolę w celu zapewnienia bezpieczeństwa żywności zgodnie z wymogami Unii Europejskiej. Jest to ważny element utrzymania kontroli nad populacją i bezpieczeństwem zwierząt.

Aktem prawnym regulującym te kwestie jest Ustawa z dnia 4 listopada 2022 r. o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt, która uchyla ustawę z dnia 2 kwietnia 2004 r. Nowelizacja przepisów ma na celu dostosowanie się prawa krajowego do regulacji obowiązujących w Unii Europejskiej. Zmiany pozwolą na polepszenie dobrostanu zwierząt oraz możliwość skutecznego działania przy zwalczaniu dotykających ich chorób.

Dotychczasowy rejestr zwierząt gospodarskich i siedzib stad zawierał wyłącznie spis bydła, owiec, kóz i świń. Dane zostaną poszerzone o wcześniej nieewidencjonowane gatunki koniowatych, jeleniowatych, wielbłądowatych, a także zakładów drobiu.

Obowiązkowemu zgłoszeniu podlegają cztery główne rodzaje działalności, do których zaliczane są:

• siedziba stada, jeśli: prowadzi się chów, hodowlę, wypas, miejsce gromadzenia, grupę tresowanych zwierząt, ich skup, obrót nimi, pośrednictwo w tym obrocie bądź cyrk objazdowy; organizuje się targi, wystawy, pokazy lub konkursy zwierząt; dokonuje się uboju tych pochodzących z innych siedzib w celu produkcji mięsa na użytek własny;
• rzeźnia;
• zakład drobiu;
• zakład przetwórczy lub spalarnia.

Nowelizacja przepisów pozwala na stosowanie środków identyfikacji uwzględnionych w unijnych przepisach. Zalicza się do nich: zwykłe i elektroniczne kolczyki, opaski na pęcinę, kapsułki ceramiczne (bolusy), wszczepiane transpondery, tatuaże. Stosowanie wskazanych metod identyfikacji jest uzależnione od przypisanych oznaczeń konkretnym gatunkom zwierząt:

• zwykły kolczyk (bydło, owce, kozy, świnie, jeleniowate, wielbłądowate),
• kolczyk elektroniczny (bydło, owce, kozy, świnie),
• opaski na pęcinę (owce, kozy),
• kapsułki ceramiczne (bydło, owce, kozy),
• wszczepiany transponder (bydło, owce, kozy, świnie, jeleniowate, wielbłądowate, koniowate),
• tatuaż (owce, kozy, świnie, jeleniowate).

Wzory środków identyfikacji określone są w Rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 grudnia 2022 r. w sprawie wzorów środków identyfikacji da bydła, owiec, i kóz, świń jeleniowatych, wielbłądowatych i koniowatych oraz szczegółowej specyfikacji technicznej tych środków.

Istotną zmianą w przepisach jest rezygnacja z paszportów dla bydła w obrocie krajowym. Wywóz zwierzęcia do innego kraju Unii Europejskiej jest możliwy wyłącznie po dokonaniu zgłoszenia z wyprzedzeniem 5 dni w biurze powiatowego ARiMR (Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa), które w przeciągu 3 dni wyda niezbędny dokument.

Od dnia wejścia ustawy w życie (6 stycznia 2023 r.) na wszystkie podmioty nadzorowane posiadające weterynaryjny numer identyfikacyjny (WNI) nałożono obowiązek składania zgłoszeń wyłącznie drogą elektroniczną za pomocą aplikacji IRZPlus. Posiadacze zwierząt do końca 2025 roku mają możliwość składania zgłoszeń w formie papierowej. Z dniem 1 stycznia 2026 r. informowanie o zdarzeniach dotyczących utrzymywanych zwierząt będzie się odbywać za pośrednictwem aplikacji IRZPlus.

Stan prawny na dzień: 10.04.2024 r.

W razie pytań i wątpliwości związanych z prawem żywnościowym zapraszamy do kontaktu z naszym ekspertem, mec. Piotrem Włodawcem: wlodawiec[at]prokurent.com.pl

Autorzy:

Piotr Włodawiec – Radca prawny / Starszy Partner

Paweł Buczyński – Inżynier Technologii Żywności