Niekonstytucyjność zakazu uboju rytualnego

Dnia 10 grudnia 2014 r. Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok w sprawie z wniosku Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich w RP (sygn. akt K 52/13), w którym stwierdził niezgodność art. 34. ust. 1 ustawy o ochronie zwierząt z art. 53 ust. 1, 2 i 5 Konstytucji i art. 9 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka w zakresie w jakim nie zezwala on na poddawanie zwierząt szczególnym sposobom uboju, przewidzianym przez obrządki religijne (tzw. ubój rytualny).

Prokurent Kancelaria Prawnicza – niekonstytucyjność zakazu uboju rytualnego (fot: https://www.flickr.com/photos/wonderlane)

Art. 34 ust. 1 ww. ustawy ustanawiał bezwzględny zakaz uśmiercania zwierząt kręgowych bez wcześniejszego pozbawiania ich świadomości przez osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje. Art. 35 zaś przewidywał sankcje karną za złamanie tego zakazu.

Trybunał stwierdził, iż art. 34 ust. 1 ustawy o ochronie zwierząt ustanawiający bezwzględny zakaz uboju zwierząt bez ich wcześniejszego ogłuszania – a więc także w zakresie uboju rytualnego – sprzeciwia się konstytucyjnej zasadzie wolności religii. Trybunał uznał przy tym, że w wypadku zakazu uboju rytualnego nie zachodzą przesłanki umożliwiające zgodne z Konstytucją ograniczenie wolności uzewnętrzniania religii (ochrona bezpieczeństwa państwa, porządku publicznego, zdrowia, moralności lub wolności i praw innych osób).

Z dniem ogłoszenia orzeczenia Trybunału w Dzienniku Ustaw dopuszczalny będzie ubój rytualny zwierząt w rzeźni, zgodnie z art. 4 ust. 4 rozporządzenia Rady (WE) nr 1099/2009 z dnia 24 września 2009 r. w sprawie ochrony zwierząt podczas ich uśmiercania. Przepis ten wskazuje, że w przypadku zwierząt poddawanych ubojowi według szczególnych metod wymaganych przez obrzędy religijne wymogi dotyczące ogłuszania zwierząt przed ubojem wskazane w rozporządzeniu nie mają zastosowania, pod warunkiem że ubój ma miejsce w rzeźni.

W związku z powyższym w przypadku uboju rytualnego w rzeźni nie będą miały zastosowania sankcje karne za naruszenie zakazu uśmiercania zwierząt kręgowych bez ogłuszania przewidziane w art. 35 ustawy o ochronie zwierząt.

Poza zakresem orzekania Trybunału pozostały kwestie niewskazane we wniosku Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich w RP, także przeznaczenie finalne mięsa pochodzącego z uboju.

Trybunał wskazał na konieczność podjęcia przez ustawodawcę niezbędnych działań w celu dostosowania przepisów ustawy o ochronie zwierząt do przepisów Unii Europejskiej – ww. rozporządzenia Rady (WE) 1099/2009, które powinno być w Polsce bezpośrednio stosowane. W ocenie Trybunału obecnie przepisy ustawy nie odpowiadają standardom wyznaczonym przez ww. rozporządzenie.