Prawa pacjenta a dokumentacja medyczna

Kwestie związane z prawami pacjentów reguluje obecnie ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz. U. 2009 Nr 52 poz. 417 z późn. zmianami).

Ustawa zawiera następujący katalog praw pacjenta:

• Prawo do świadczeń zdrowotnych odpowiadających aktualnej wiedzy medycznej:
  Z tym prawem powiązane jest dodatkowo prawo do żądania od prowadzących lekarza/ położnej/ pielęgniarki by skonsultowali się w naszej sprawie z innym przedstawicielem tego samego zawodu. Odmowa zasięgnięcia opinii może nastąpić tylko w uzasadnionych wypadkach. W zakresie prawa do świadczeń zdrowotnych mieści się prawo do ich udzielania z należytą starannością, zgodnie z zasadami etyki.
• Prawo do informacji o swoim stanie zdrowia:
  Mieści się nim uprawnienie do uzyskania informacji o rozpoznaniu, diagnostyce, leczeniu i rokowaniach. Pacjent może też wyrazić zgodę by takie informacje zostały przekazane innej osobie przez niego wskazanej. Z drugiej strony pacjent może żądać, by lekarz nie przedstawiał mu ww. informacji. Do udzielania tego typu informacji obowiązane są też pielęgniarki i położne w zakresie zabiegów pielęgnacyjnych.
• Prawo do zgłaszania działań niepożądanych produktów leczniczych:
  Zgłoszenie takie może być dokonane przede wszystkim osobom wykonującym zawód medyczny, ale i Prezesowi Urzędu Rejestracji, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych.
• Prawo do tajemnicy informacji z nim związanych:
  Dotyczy to obowiązku osób udzielających świadczeń zdrowotnych pacjentowi nieudzielania takich informacji, zwłaszcza o jego stanie zdrowia. Ustawa przewiduje kilka wyjątków od tej reguły, np. kiedy pacjent sam wyrazi na to zgodę. Tajemnica trwa także po śmierci zainteresowanego.
• Prawo do wyrażenia zgody na udzielenie świadczeń zdrowotnych:
  Po zasięgnięciu informacji wymienionych w pkt. b) pacjent może swobodnie podjąć decyzję, czy godzi się na proponowane mu świadczenia. Zgoda lub sprzeciw w tej kwestii nie wymaga specjalnej formy- może być ustna, ale też objawiać się każdym zachowaniem pacjenta wyrażającym jego wolę (np. skinienie głowy). Wyjątkiem są sytuacje podwyższonego ryzyka dla zdrowia pacjenta, wtedy zgoda musi być wyrażona w formie pisemnej.
• Prawo do poszanowania intymności i godności:
  Obejmuje ono prawo do umierania w spokoju i godności. Pacjent ma wtedy prawo do świadczeń łagodzących ból i inne cierpienia. Przy udzielaniu świadczeń może być obecna osoba bliska, chyba że było by to przeciwwskazane ze względu na zdrowie pacjenta lub innych osób. Także krąg przedstawicieli zawodów medycznych winien być zawężony do osoby dokonującej ww. świadczeń.
• Prawo do dokumentacji medycznej:
  Omówione niżej.
• Prawo do zgłoszenia sprzeciwu wobec opinii albo orzeczenia lekarza:
  By stać się przedmiotem zaskarżenia opinia lub orzeczenie musi mieć wpływ na prawa lub obowiązki pacjenta przewidziane przepisami prawa. Sprzeciw wnosi się do Komisji Lekarskiej przy Rzeczniku Praw Pacjenta w ciągu 30 dni od otrzymania opinii/ orzeczenia, za pośrednictwem Rzecznika. Swoje stanowisko trzeba pisemnie uzasadnić, zwłaszcza podać przepis, z którego wynikają prawa lub obowiązki pacjenta.

PRAWA PACJENTÓW PODMIOTÓW WYKONUJĄCYCH STACJONARNE I CAŁODOBOWE ŚWIADCZENIA ZDROWOTNE

• Prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego:
  Pacjenci mogą swobodnie decydować o utrzymywaniu kontaktów osobistych, telefonicznych i korespondencyjnych z innymi osobami. Ponadto w ramach tego prawa mieści się prawo do otrzymywania dodatkowych świadczeń pielęgnacyjnych. W obu wypadkach pacjent poniesie koszty związane z realizacją swoich praw, jeśli ta realizacja obciążyła podmiot wykonujący działalność leczniczą dodatkowymi kosztami.
• Prawo do opieki duszpasterskiej:
  Pacjent ma prawo do kontaktu z duchownym swojego wyznania, szczególnie w stanie pogorszenia zdrowia.
• Prawo do przechowywania rzeczy wartościowych w depozycie:
  Koszty takiego przechowywania ponosi sam podmiot wykonujący świadczenia zdrowotne stacjonarnie i całodobowo.str. 3

PRAWO DO DOKUMENTACJI MEDYCZNEJ

Temu prawu warto poświęcić osobne miejsce. Każdy z nas ma prawo uzyskać dostęp do swojej dokumentacji medycznej, która zawiera przede wszystkim informacje o naszym stanie zdrowia i udzielonych dotąd świadczeniach oraz oczywiście podmiocie, który ich udzielił. Już od 1 sierpnia 2017 r. będzie prowadzona wyłącznie w formie elektronicznej.

W dokumentacji medycznej osoby udzielające pacjentowi świadczeń zdrowotnych są obowiązane odnotować takie informacje, jak żądanie zasięgnięcia opinii innego lekarza/ pielęgniarki/ położnej, zwołania konsylium lekarskiego, odmowa osoby udzielającej świadczeń pacjentowi w stanie terminalnym obecności osoby bliskiej.

Zasady uzyskiwania dokumentacji medycznej są ściśle określone w ww. ustawie. Można żądać całej zgromadzonej dotąd dokumentacji indywidualnej zewnętrznej (przeznaczonej dla pacjenta, w odróżnieniu od zewnętrznej przeznaczonej dla podmiotu udzielającego świadczeń) zgromadzonej w różnych podmiotach udzielających świadczeń zdrowotnych. Zawiera ona w szczególności: skierowania do szpitala/ innego podmiotu, skierowania na badanie diagnostyczne lub konsultację, zaświadczenia, orzeczenia, opinii lekarskiej, karty przebiegu ciąży i karty informacyjnej z leczenia szpitalnego. Dokumentację warto gromadzić już na etapie zanim zdarzy się błąd w sztuce lekarskiej. Pozwoli ona całościowo ocenić stan zdrowia i konkretne potrzeby.

O udostępnienie dokumentacji medycznej może zwrócić się tylko sam pacjent lub osoba przez niego upoważniona. Jest ona udostępniana:

• do wglądu w siedzibie podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych,
• poprzez sporządzanie wyciągów, kopii i odpisów,
• poprzez wydanie oryginałów za pokwitowaniem odbioru i zastrzeżeniem zwrotu po wykorzystaniu, gdy żąda tego uprawniony organ lub podmiot.

Podmiot, u którego znajduje się dokumentacja medyczna może zażądać opłaty za sporządzenie i wydanie kopii, odpisu lub wypisu (także w formie elektronicznej) w wysokości 0,0002 przeciętnego wynagrodzenia. Zwykle wymaga to złożenia odpowiedniego wniosku, a na wydanie dokumentacji oczekuje się do 7 dni.

Stan prawny na dzień: 28 stycznia 2015 r