Materiał musi spełniać wymagania dla materiałów przeznaczonych do kontaktu z żywnością. Materiały te powinny być wystarczająco obojętne, aby ich składniki nie miały negatywnego wpływu na zdrowie konsumentów ani nie oddziaływały na jakość żywności.

Zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1935/2004 wszelkie materiały i wyroby przeznaczone do kontaktu z żywnością::

• Muszą być wystarczająco obojętne, aby nie powodować przenikania do żywności substancji w ilościach, które mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia człowieka oraz powodować niemożliwe do przyjęcia zmiany w składzie takiej żywności i pogorszenie jej cech organoleptycznych.
• Powinny mieć dołączoną informacje „do kontaktu z żywnością”, nazwę handlową, a także adres lub informację o siedzibie producenta, przetwórcy lub sprzedawcy odpowiedzialnego za wprowadzenie danego materiału do obrotu. Na etapie sprzedaży detalicznej, informacje te muszą znajdować się na materiałach i wyrobach albo na ich opakowaniu, lub na etykietach umieszczonych na materiałach i wyrobach lub na wyraźnie widocznej dla nabywców ulotce umieszczonej w bezpośrednim sąsiedztwie materiałów i wyrobów.

Najbardziej kompleksowym aktem prawnym jest rozporządzenie w sprawie materiałów i wyrobów z tworzyw sztucznych – rozporządzenie (WE) nr 10/2011.

Przedstawia w skrócie zasady dotyczące składu FCM z tworzyw sztucznych, w tym wprowadzenie unijnego wykazu substancji dozwolonych do stosowania w produkcji FCM z tworzyw sztucznych. W wykazie każdej substancji przypisany został określony numer.

Zgodnie z art. 64 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia wszystkie zakłady działające na rynku materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywności mogą rozpocząć działalność po uzyskaniu wpisu do rejestru zakładów prowadzonego przez państwowego powiatowego lub granicznego inspektora sanitarnego. W tym celu składają do właściwego terenowo państwowego powiatowego lub granicznego inspektora sanitarnego wniosek o wpis do rejestru zakładów. Wniosek należy złożyć w terminie, co najmniej 14 dni przed dniem rozpoczęcia planowanej działalności. W celu uzyskania szczegółowych informacji należy zwrócić się do terenowo właściwej Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej, która prowadzi nadzór bieżący na danym terenie oraz w celu rejestracji podmiotu.

W przypadku wymagań z zakresu organizacji zakładu warto powołać się na Rozporządzenie (WE) nr 2023/2006. Zgodnie z powyższym rozporządzeniem zakład produkujący materiały przeznaczone do kontaktu z żywnością powinien przestrzegać wymagań w zakresie dobrej praktyki produkcyjnej (GMP). Podmiot jest zobowiązany do ustanowienia, a także wdrożenia skutecznego i udokumentowanego systemu zapewnienia jakości i systemu kontroli jakości w zakładzie. System ten powinien uwzględniać odpowiednią liczbę personelu, jego wiedzę i umiejętności, a także organizację zakładu i sprzęt. Istnieje również konieczność utworzenia i utrzymywania przez podmiot stosownej dokumentacji w wersji papierowej lub w formie elektronicznej dotyczącej zapisów obejmujących poszczególne przeprowadzane czynności produkcyjne. Dokumentacja dotycząca dobrej praktyki produkcyjnej powinna być udostępniana właściwym organom na żądanie.

Podobnie rzecz ma się z maszynami i urządzeniami. Maszyny przeznaczone do stosowania w kontakcie z artykułami spożywczymi muszą być zaprojektowane i wykonane tak, aby uniknąć ryzyka wywołania infekcji, choroby lub zarażenia. Konieczne jest:

• Spełnienie określonych wymagań Dyrektywy 2006/42/WE. Maszyna powinna być zaprojektowana i wykonana w taki sposób, aby materiały te można było oczyścić przed każdym użyciem. W przypadku gdy nie jest to możliwe, należy używać części jednorazowego użytku. Dyrektywa wskazuje, że oznakowanie CE powinno być w pełni uznawane jako jedyne oznakowanie gwarantujące, że maszyna odpowiada wymaganiom niniejszej dyrektywy. Dokonując zakupu maszyny należy uzyskać niezbędne dokumenty. W przypadku braku deklaracji CE towar nie zostanie dopuszczony do obrotu, a kupujący zostanie obciążony kosztami składowania bądź też ewentualnego odesłania towaru. Warto zatem, przed dokonaniem zakupu maszyny dokonać weryfikacji umowy oraz dokumentów dotyczących towaru pod kątem zgodności z obowiązującym prawem. Tylko po dokonaniu analizy dokumentacji maszyny kupujący może być pewien, że urządzenie może być użytkowane w sposób zgodny z określonymi dla danego rodzaju urządzenia wymaganiami, bez ryzyka uszkodzenia oraz zakłócania innych pracujących w pobliżu urządzeń.
• Wszystkie powierzchnie mające kontakt z artykułami spożywczymi inne niż powierzchnie części jednorazowego użytku, muszą:
• być gładkie i być pozbawione wypukłości i szczelin, w których mogłaby się gromadzić pozostałości substancji organicznych;
• być zaprojektowane i wykonane w sposób ograniczający do minimum występy, krawędzie i wgłębienia w połączeniach;
• być łatwe do oczyszczenia i zdezynfekowania, jeżeli to konieczne, po usunięciu łatwych do zdemontowania części; promień krzywizn powierzchni wewnętrznych musi umożliwiać ich dokładne oczyszczenie;
• Koniecznym jest, aby istniała możliwość usunięcia z maszyn płynów czyszczących i dezynfekujących;
• Maszyna powinna być zaprojektowana w taki sposób, aby do miejsc trudno dostępnych, nie przenikały żadne substancje, a także nie przedostawały się żywe organizmy;
• Maszyna musi być zaprojektowana i wykonana w taki sposób, aby żadne substancje pomocnicze niebezpieczne dla zdrowia, łącznie ze stosowanymi smarami, nie mogły wchodzić w kontakt ze środkami spożywczymi. Jeżeli jest to konieczne, maszyna musi być zaprojektowana i wykonana w taki sposób, aby można było sprawdzić, czy wymaganie to jest zawsze spełnione.

W myśl art. 16 rozporządzenia nr 1935/2004 producent/importer ma obowiązek wykazania, że te wyroby są zgodne z przepisami mającymi wobec nich zastosowanie, co potwierdza wynikami przeprowadzonych badań laboratoryjnych (np. migracja globalna, migracja specyficzna, organoleptyka) na podstawie których wystawia deklarację zgodności danego wyrobu z obowiązującymi wymaganiami. Taki dokument powinien towarzyszyć wyrobom przeznaczonym do kontaktu z żywnością znajdującym się na etapie sprzedaży hurtowej. Wzór pisemnej deklaracji dla materiałów i wyrobów z tworzyw sztucznych określony jest w załączniku IV Rozporządzenia Komisji (WE) NR 10/2011 z dnia 14 stycznia 2011 r. w sprawie materiałów i wyrobów z tworzyw sztucznych przeznaczonych do kontaktu z żywnością.

Zgodnie z normą PN-EN 1672-2+A1:2009 maszyny w przemyśle spożywczym powinny być produkowane z materiałów:

• Odpornych na działanie czynników fizycznych i chemicznych;
• Nietoksycznych;
• Nieabsorpcyjnych;
• Nie powodujących zanieczyszczanie żywności;
• Nie wydzielających niepożądanych zapachów, smaków i zabarwień.

Sprawdzenie wymagań dotyczących higieny maszyn spożywczych przeprowadza się przez:

• Badanie składu chemicznego materiałów;
• Badanie mikrobiologiczne skuteczności czyszczenia maszyn;
• Kontrole wzrokowe i pomiarowe;
• Sprawdzanie atestów.

W razie pytań i wątpliwości związanych z prawem żywnościowym zapraszamy do kontaktu z naszym ekspertem, mec. Piotrem Włodawcem: wlodawiec[at]prokurent.com.pl

Autorzy:

Piotr Włodawiec – Radca prawny / Starszy Partner

Weronika Szewc – Inżynier Technologii Żywności