System śledzenia w sektorze drobiu praktycznie w całości podlega ogólnym zasadom traceability określonym w rozporządzeniu nr 178/2002/WE, zwanym powszechnie Ogólnym Prawem Żywnościowym. Niemniej jednak unijny ustawodawca uregulował odrębnie zasady śledzenia w przypadku jaj i mięsa drobiowego.

IDENTYFIKACJA DROBIU

Nie istnieje żadna specyficzna regulacja odnośnie znakowania zwierząt należących do różnych gatunków drobiu. W polskim systemie prawnym uregulowano kwestię znakowania zwierząt wyłącznie dla celów hodowlanych pozostawiając określenie sposobu znakowania i identyfikacji ptaków związkom hodowców lub innym podmiotom uprawnionym do tego przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

ETYKIETOWANIE MIĘSA DROBIOWEGO

Od 1 kwietnia 2015 r. znajdą zastosowanie przepisy wykonawcze do rozporządzenia nr 1169/2011/UE w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności. Nie będą jednak stosowane w s stosunku do mięsa wprowadzonego do obrotu przed tą datą, aż do wyczerpania zapasów.

Podstawowym obowiązkiem podmiotów działających na rynku spożywczym jest zapewnienie identyfikowalności mięsa, a więc jego powiązania ze zwierzęciem lub grupą zwierząt (w sensie grupy tusz poddawanych łącznie rozbiorowi i stanowiących jedną partię), z których to mięso uzyskano. Dotyczy on wszystkich etapów produkcji, przetwarzania i dystrybucji mięsa. Ponadto od przedsiębiorców wymaga się przekazywania wraz z mięsem odpowiednich informacji o jego pochodzeniu podmiotom zlokalizowanym na kolejnych etapach produkcji i dystrybucji. Nie jest to żaden wyjątek od zasady „one step forward, one step back”, ale jej uzupełnienie.

Na etykiecie mięsa drobiowego będą się musiały znaleźć następujące wskazania:

• Miejsce chowu: (odpowiednie państwo UE lub spoza UE)”- należy tu rozumieć nazwę państwa, w którym odbył się ostatni etap chowu wynoszący c.n. 1 miesiąc, a jeżeli wiek zwierzęcia poddawanego ubojowi nie przekracza 1 miesiąca państwo, w którym miał miejsce cały chów od momentu rozpoczęcia tuczu zwierzęcia;
• Miejsce uboju: (odpowiednie państwo UE lub spoza UE)”- nazwa państwa, w którym poddano zwierzę ubojowi; -kod partii identyfikujący mięso.

W sytuacji, gdy ww. etap 1 miesiąca chowu nie został osiągnięty w żadnym państwie UE lub spoza UE, ustawodawca unijny wprowadził pewne uproszczenia oznaczeń umieszczanych na etykiecie mięsa:

• Miejsce chowu: kilka państw UE/ kilka państw spoza UE /kilka państw z UE i spoza UE – jeżeli chów odbywał się w kilku państwach lub
• Miejsce chowu: (wykaz państw z UE lub spoza UE) – w analogicznej sytuacji jak wskazana wyżej.

Jeśli w jednym opakowaniu oferuje się konsumentom kilka kawałków mięsa różnych gatunków, to dla każdego gatunku osobno oznacza się pochodzenie według odpowiednich zasad oraz kod partii. Jeśli w danym opakowaniu znajdują się kawałki mięsa jednego gatunku, ale z różnych partii, należy wskazać kod każdej partii z osobna.

Pewne odstępstwa przewidziano względem mięsa mielonego i drobnego. Można zastosować następujące określenia:

• Miejsce chowu i uboju: UE – jeśli mięso pochodzi od zwierząt chowanych i poddanych ubojowi w różnych państwach UE;
• Miejsce chowu i uboju: poza UE – jeśli mięso drobne lub mielone zostało wyprodukowane wyłącznie z mięsa przywiezionego do UE;
• Miejsce chowu: poza UE, Miejsce uboju: UE – jeśli mięso drobne lub mielone zostało wyprodukowane ze zwierząt sprowadzonych do UE celem dokonania uboju w poddanych ubojowi w jednym lub kilku państwach UE;
• Miejsce chowu i uboju: UE i poza UE – jeśli mięso drobne lub mielone zostało wyprodukowane z mięsa pochodzącego ze zwierząt chowanych i poddanych ubojowi w jednym lub kilku państwach UE oraz mięsa przywiezionego spoza UE.

ZNAKOWANIE JAJ

Zagadnienia jakości handlowej jaj oraz zasad rządzących ich znakowaniem regulują przepisy rozporządzenia nr 1234/2007/WE w sprawie norm handlowych w odniesieniu do jaj oraz jego aktów wykonawczych.

Przewidziano specjalne zasady znakowania jaj w obrocie profesjonalnym. Każde opakowanie transportowe powinno być zaopatrzone w następujące informacje umieszczone na nim przez producenta: nazwę/nazwisko producenta, jego adres, liczba jaj i/lub ich masa, data lub okres zniesienia, data wysyłki. Te same informacje muszą zostać zawarte w dokumentach towarzyszących opakowaniu transportowemu. Ich oryginały posiada zakład pakowania, w którym jaja są pakowane. Z kolei ich kopie przechowywane są przez przedsiębiorstwo, do którego są dostarczane jaja. Gdy odbiorców towaru jest więcej dokumenty towarzyszące mogą zostać zastąpione przy rozdzielaniu w punkcie odbioru jaj odpowiednimi etykietami zawierającymi tożsame informacje. Dostawy odbywają się pomiędzy miejscem produkcji, a punktami odbioru jaj, zakładami pakowania jaj oraz przedsiębiorstwami przemysłu niespożywczego. Każdy zakład ma przydzielony specjalny kod, tak by identyfikacja przedsiębiorców w łańcuchu dostaw przebiegała szybko i efektywnie. Oznaczenia na opakowaniu transportowym nie mogą być zmieniane i pozostają na nim, aż do momentu wyjęcia jaj celem ich klasyfikacji, znakowania i pakowania z przeznaczeniem dla konsumentów finalnych.

W przypadku dostaw transgranicznych pomiędzy różnymi państwami UE wymaga się, by kod producenta został umieszczony na opakowaniu zanim jeszcze opuszczą miejsce produkcji. Przewidziano zwolnienie z tego obowiązku dla producenta, który zawarł umowę dostawy z zakładem pakowania jaj w innym państwie UE, w której zastrzeżono, że jaja będą znakowane zgodnie z odpowiednimi przepisami UE. Zwolnienie to jednak jest obwarowane pewnymi warunkami. Po pierwsze, muszą o nie zawnioskować do władz państwa miejsca produkcji obaj zainteresowani przedsiębiorcy. Po drugie, niezbędna jest uprzednia pisemna zgoda władz państwa, na terenie którego znajduje się zakład pakowania jaj. Po spełnieniu obu warunków i uzyskaniu zwolnienia wystarcza już tylko kopia umowy dostawy dołączona do przesyłki. Umowa dostawy musi być jednak zawarta na c.n. 1 miesiąc.

Z obowiązku znakowania jaj mogą też zostać zwolnieni producenci przekazujący je bezpośrednio przemysłowi spożywczemu, jeśli wystąpią do władz z odpowiednim wnioskiem.

Ustawodawca unijny uwzględnił trudności jakie sprawia znakowanie jaj stłuczek i jaj brudnych. Przewidział więc, że w sytuacjach gdy oznakowanie kodem producenta jest fizycznie niemożliwe, producent jest z tego obowiązku zwolniony. Sam kod producenta stanowi ciąg kodów i liter.

Ponadto wprowadził obowiązki ewidencyjne dla producentów, punktów odbioru i zakładów pakowania jaj. Producenci zostali zobowiązani do prowadzenia ewidencji informacji na temat prowadzonych metod chowu. Obejmuje to następujące informacje, osobno dla każdej metody chowu:

• datę zasiedlenia kurnika, wiek kur niosek w tym dniu oraz ich liczbę;
• datę uboju oraz liczbę kur ubitych;
• dzienną produkcję jaj;
• liczbę lub masę jaj sprzedanych lub dostarczonych w inny sposób każdego dnia;
• nazwy i adresy kupujących.

Ewidencja obejmuje także informacje na temat sposobów żywienia. W tym przypadku producenci gromadzą dane na temat ilości oraz rodzaju paszy dostarczanej lub mieszanej na miejscu, dat dostaw paszy. Jeśli producent stosuje różne metody chowu w ramach jednego gospodarstwa, powyższe informacje ewidencjonuje z podziałem na poszczególne kurniki.

Z kolei punkty odbioru jaj prowadzą ewidencje sprzedaży i dostaw uwzględniające, z podziałem na metody chowu i dni, następujące informacje:

• ilość odebranych jaj, w podziale na poszczególnych producentów, z podaniem nazwy, adresu i kodu producenta oraz daty lub okresu zniesienia;
• ilości niesklasyfikowanych jaj dostarczonych do odpowiednich zakładów pakowania, w podziale na poszczególnych producentów, z podaniem nazwy, adresu i kodu zakładu pakowania oraz daty lub okresu zniesienia;

Punkty odbioru jaj mogą zastąpić ewidencję sprzedaży i dostaw rejestrem faktur i specyfikacji wysyłkowych, o ile zawiera on powyższe informacje.

Odpowiednią ewidencję towarową prowadzą także zakłady pakowania jaj. Ewidencjonują one oddzielnie, z podziałem na metody chowu i dni, następujące informacje:

• ilość jaj niesklasyfikowanych, które otrzymują, w podziale na poszczególnych producentów, z podaniem nazwy, adresu i kodu producenta oraz daty lub okresu zniesienia;
• po sklasyfikowaniu jaj, ilość według klasy jakości i klasy wagowej (czyli klas jakości „A” i „B” oraz klas wagowych od „S” do „XL”);
• ilość otrzymanych jaj sklasyfikowanych, pochodzących z innych zakładów pakowania, wraz z kodami tych zakładów pakowania oraz datą minimalnej trwałości;
• ilość jaj niesklasyfikowanych, dostarczonych do innych zakładów pakowania, w podziale na poszczególnych producentów, wraz z kodami tych zakładów pakowania i datą lub okresem zniesienia;
• liczba i/lub masa dostarczonych jaj, według klasy jakości i klasy wagowej, data zapakowania dla jaj klasy B lub data minimalnej trwałości dla jaj klasy A, i w podziale na kupujących, wraz z nazwą i adresem kupca.

Zakłady pakowania są obowiązane do cotygodniowej aktualizacji prowadzonych ewidencji. Jeśli w dodatku stosują oznaczenia sposobu żywienia kur niosek, to muszą założyć osobną ewidencję dla tego typu informacji. Podobnie jak punkty odbioru mogą zastąpić ewidencję dostaw i sprzedaży rejestrem faktur i specyfikacji.

Dane we wszystkich omówionych wyżej ewidencjach prowadzonych przez producentów, punkty odbioru oraz zakłady pakowania, są przechowywanie przez minimum 12 miesięcy od ich utworzenia.