Znakowanie roślinnych alternatyw produktów mięsnych wiąże się z wieloma kontrowersjami. Do 2017 roku kontrowersję wzbudzało również używanie sformułowań takich jak: „mleko sojowe”, „mleko migdałowe” w odniesieniu do roślinnych alternatyw produktów mleczarskich. Spory w nazewnictwie takich produktów zakończył wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 14 czerwca 2017 roku. Zgodnie z powyższym wyrokiem wyroby wyłącznie roślinnego pochodzenia nie mogą, co do zasady być wprowadzane do obrotu pod nazwami, które jako nazwy „mleko”, „śmietana”, „ser”, „masło” lub „jogurt”, są zastrzeżone przez prawo Unii dla produktów pochodzenia zwierzęcego. W przypadku alternatyw produktów mięsnych spór pomiędzy zwolennikami, a przeciwnikami używania sformułowań takich jak: „roślinny stek”, „warzywny burger” trwa nadal. Niektóre państwa pomimo sprzeciwu wielu organizacji proekologicznych dążą do wprowadzenia zakazu używania powyższych określeń.

1. Francja

W październku 2022 r. miał wejść w życie Dekret numer 2022-947 z dnia 27 lipca 2022 r. (relatif à l’utilisation de certaines dénominations employées pour désigner des denrées comportant des protéines végétales)

Dekret miał na celu wprowadzenie zakazu używania do oznaczania produktu przetworzonego zawierającego białka roślinne:

• Nazwy prawnej, dla której przepisy określające skład danego środka spożywczego nie przewidują dodatku białek roślinnych;
• Nazwy odnoszącej się do nazw gatunków i grup gatunków zwierząt, do morfologii lub anatomii zwierząt;
• Nazwy wykorzystującej specyficzną terminologię rzeźników, delikatesów lub sprzedawców ryb;
• Nazwy środka spożywczego pochodzenia zwierzęcego reprezentatywnej dla zastosowań handlowych;

W drodze odstępstwa od powyższych przepisów nazwa środka spożywczego pochodzenia zwierzęcego mogłaby być używana:

• W przypadku środków spożywczych pochodzenia zwierzęcego zawierającego białka roślinne w określonej proporcji, jeżeli taka obecność jest przewidziana przepisami lub wymieniona w wykazie załączonym do niniejszego dekretu;
• Do oznaczenia środków aromatyzujących lub składników żywności o właściwościach aromatyzujących stosowanych w środkach spożywczych;

Nazwy wymienione powyżej mogłyby być używane w opisowych nazwach kombinacji środków spożywczych pochodzenia zwierzęcego z innymi rodzajami środków spożywczych, które nie zastępują środków spożywczych pochodzenia zwierzęcego, ale są dodawane do tych ostatnich w ramach tych zgromadzeń.

Produkty legalnie wyprodukowane lub wprowadzone do obrotu w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w Turcji, lub wyprodukowane legalnie w innym państwie będącym stroną umowy w Europejskim Obszarze Gospodarczym, nie podlegałyby wymogom niniejszego dekretu.

Zabrania się przechowywania w celu sprzedaży lub bezpłatnej dystrybucji, wystawiania na sprzedaż, sprzedaży lub bezpłatnej dystrybucji środków spożywczych, które nie spełniają zasad ustanowionych w niniejszym dekrecie.

Za nieprzestrzeganie powyższych przepisów grozi kara pieniężna, której wysokość nie może przekroczyć 1500 euro dla osoby fizycznej i 7500 euro dla osoby prawnej.

Przepisy niniejszego rozporządzenia miały wejść w życie z dniem 1 października 2022 r. Jednakże powyższe rozporządzenie zostało wstrzymane decyzją Najwyższego Sądu Administracyjnego Francji.

2. Republika Południowej Afryki

Południowoafrykański Departament Rolnictwa, Reformy Rolnej i Rozwoju Obszarów Wiejskich ogłosił, że terminy nawiązujące do produktów mięsnych nie spełniają definicji mięsa przetworzonego. W liście skierowanym do wszystkich przetwórców, importerów i sprzedawców detalicznych analogów mięsa stwierdził, że zamienniki mięsa nie mogą używać nazw produktów zalecanych i zastrzeżonych dla produktów mięsnych. W liście poinstruowano również krajową Agencję ds. Bezpieczeństwa Żywności (FSA), aby przyjęła i usunęła wszelkie produkty pochodzenia roślinnego, używając nazw, które tradycyjnie odnoszą się do produktów pochodzenia zwierzęcego.

3. Niemcy

W 2017 r. Niemiecka Komisja Kodeksu Żywnościowego wydała opinie na temat propozycji dotyczącej możliwości używania sformułowań „sznycel”, „klopsiki” czy „kiełbasa” do opisywania wegetariańskich i wegańskich alternatyw mięsnych. Zgodnie z opinią powyższe sformułowania mogą być używane do opisywania roślinnych alternatyw produktów pochodzenia zwierzęcego.

Wcześniej niemiecki minister ds. wyżywienia i rolnictwa, Christian Schmidt publicznie ogłosił, że chce prawnie zakazać używania jakichkolwiek nazw produktów mięsnych do opisywania wegańskich i wegetariańskich alternatyw mięsa.

Pomimo tego, że ogólne określenia zostały uznane za dopuszczalne, zgodnie z projektem Niemieckiej Komisji Kodeksu Żywnościowego pojęcia, które określają kawałki mięsa lub całe zwierzęta, nie mogą być używane do etykietowania alternatyw produktów mięsnych.

W 2018 r. opublikowano nowe wytyczne, które wprowadziły test „podobieństwa sensorycznego” do etykietowania mięs pochodzenia roślinnego. „Podobieństwo sensoryczne” oznacza podobieństwo do mięsa zwierzęcego pod względem wyglądu, smaku, konsystencji i zapachu. Takie podobieństwo pozwala producentom na większą elastyczność w etykietowaniu takich produktów.

4. Australia

Dochodzenie przeprowadzone przez komisję australijskiego Senatu wydało w lutym 2022 r. raport, w którym wydano szereg zaleceń ograniczających stosowanie nazw nawiązujących do produktów mięsnych, w przypadku produktów pochodzenia roślinnego. Takie oznakowanie zdaniem australijskiego Senatu wprowadza w błąd.

5. Belgia

Trzy organizacyjne pozarządowe zajmujące się żywnością wzywały belgijski rząd do wycofania się z propozycji zakazania używania niektórych nazw „mięsnych” w odniesieniu do produktów pochodzenia roślinnego.

Wytyczne belgijskiego rządu zostały opracowane pomimo badań wykazujących, że konsumenci nie są zdezorientowani przez etykietowanie żywności pochodzenia roślinnego nazwami mięsnymi.

Zgodnie z planowanymi wytycznymi, nazwy takie jak: „wegetariańskie mięso mielone” i „roślinne kawałki kurczaka” byłyby zakazane na belgijskim rynku.

6. Stany Zjednoczone

Od 2018 roku 26 stanów wprowadziło ustawy zakazujące oznaczania produktów pochodzenia roślinnego jako „mięso”.

W stanie Kansas ograniczenie etykietowania produktów pochodzenia roślinnego zostało wprowadzone w lipcu 2022 r. Na etykietach roślinnych alternatyw produktów mięsnych producent musi umieścić zastrzeżenie, że nie zawierają tkanek roślinnych.

AUTORZY:

Piotr Włodawiec – Radca prawny

Anna Pakulska – inżynier technologii żywności

W przypadku pytań, zapraszamy do kontaktu: food@prokurent.com

Przeczytaj również: 

Mięso komórkowe

CELOBIOZA – NOVEL FOOD