W ostatnich latach, ze względu na wzrastającą liczbę badań potwierdzających skuteczność działania substancji psychodelicznych w łagodzeniu objawów oraz leczeniu różnych chorób, rośnie zainteresowanie ich potencjalnym wykorzystaniem w medycynie, a szczególnie w psychiatrii. Współcześnie, psychodeliki znajdują zastosowanie w rytuałach inicjacji i uzdrawiania niektórych kultur. Na przykład, podczas ceremonii Rodzimego Kościoła Amerykańskiego wykorzystuje się meskalinę, a w rytuałach leczniczych i duchowych w regionie Amazonii ayahuasce, zawierającą DMT.

Niektóre jednostki naukowe zajmują się badaniami nad potencjalnym zastosowaniem substancji psychodelicznych w medycynie i psychiatrii, w szczególności psylocybiny, ketaminy, MDMA i LSD. Sugeruje się, że substancje te są obiecujące, jako część większych planów leczenia. Wyniki badań klinicznych wskazują i potwierdzają skuteczność psychodelików w leczeniu różnych chorób psychicznych, takich jak:

• zaburzenia lękowe;
• zaburzenia depresyjne m.in. poważne zaburzenia depresyjne (MDD); depresja oporna (TRG);
• zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne – OCD (ang. Obsessive-compulsive Disorder);
• zespół stresu pourazowego – PTSD (ang. Post Traumatic Stress Disorder);
• uzależnienia od nikotyny, alkoholu, czy opioidów.

Badanie kliniczne przeprowadzone w Centrum Badań nad Psychodelikami i Świadomością w Baltimore w stanie Maryland na grupie 24 uczestników z poważnymi zaburzeniami depresyjnymi (MDD) wskazało, iż terapia wspomagana psylocybiną daje znaczące, szybsze i trwalsze efekty przeciwdepresyjne. Ponadto, efekty terapeutyczne utrzymywały się przez, co najmniej 4 tygodnie, czyli dłużej niż w porównaniu do ketaminy której działanie jest podobne, a efekty terapeutyczne utrzymują się od kilku dni do 2 tygodni. Zbadano również zastosowanie psylocybiny w leczeniu zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych, wśród uczestników badania stwierdzono redukcję objawów o 23-100% w ciągu doby po podaniu. Badanie, które zostało przeprowadzone na grupie pacjentów cierpiących na zaburzenia lękowe i depresyjne związane z chorobą nowotworową, wykazało istotne kliniczne zmniejszenie objawów (n=51, po 6 miesiącach 78%) oraz remisję depresji (n=51, po 6 miesiącach 65%) po zażyciu psylocybiny. Zaobserwowano również istotną statystycznie poprawę w dziedzinach takich jak, ogólna jakość i sens życia, poziom optymizmu czy lęku przed śmiercią. Wskazuje się również na przydatność psylocybiny w leczeniu uzależnienia od nikotyny, alkoholu i zaburzeń związanych z używaniem substancji.

Charles Groba, psychiatra i badacz z Harbor-U.C.L.A. Centrum Medyczne przeprowadził badania, w których wskazał, że podawanie psylocybiny nieuleczalnie chorym osobom (n=12) może odbywać się bezpiecznie, jednocześnie zmniejszając lęk i depresję badanych z powodu zbliżającej się śmierci. Jak podkreślił Grob; „Tak naprawdę nie mam ostatecznej odpowiedzi na pytanie, dlaczego lek łagodzi strach przed śmiercią, ale wiemy, że od niepamiętnych czasów osoby, które mają transformujące doświadczenia duchowe, dochodzą do zupełnie innego spojrzenia na siebie i otaczający ich świat, a zatem są w stanie inaczej radzić sobie z własną śmiercią”. Ketamina ma również szybkie działanie przeciwdepresyjne u pacjentów z TRG, czyli depresją oporną na leczenie. Wykazano, że jest skuteczna i wiąże się ze znaczną poprawą kliniczną objawów depresji w ciągu kilku godzin po podaniu  i została ona zatwierdzona, jako opcja dla pacjentów, u których do tej pory przeprowadzone leczenie nie było skuteczne. Stwierdzono również, że może być skuteczna w zmniejszaniu samobójstw u pacjentów z TRD, w szczególności myśli samobójcze poprawiły się po kilku minutach infuzji i pozostały stabilne do 4 godzin po infuzji. W innych badaniach wskazano, że terapia wspomagana MDMA jest wysoce skuteczna u osób z ciężkim PTSD, a leczenie jest bezpieczne i dobrze tolerowane, nawet u osób z chorobami współistniejącymi, które zwykle powodują oporność na leczenie. Jest badany również pod kątem leczenia schorzeń, tj. zaburzenia związane z używaniem substancji lub lęk społeczny u dorosłych z autyzmem. Terapia połączona z użyciem LSD u osób (n=12) z zaburzeniami lękowymi związanymi z chorobami potencjalnie zagrażającymi życiu, takimi jak procesy nowotworowe znaczne zmniejsza objawy lękowe i depresyjne związane z chorobą. Kolejnym przykładem zastosowania LSD jest jego użycie w terapii uzależnienia od alkoholu.

Wskazuje się, iż obecne strategie terapeutyczne wydają się niewystarczające wobec rosnącego obciążenia zdrowotnego spowodowanego chorobami psychicznymi. W związku z tym, poszukiwanie alternatywnych podejść i rozwiązań staje się koniecznością. Aktualne wyniki badań sugerują, że psychodeliki mogą stanowić przełomową terapię w leczeniu wielu zaburzeń psychicznych. Jednakże niezbędne wydaje się wznowienie badań, celem lepszego ich scharakteryzowania i zidentyfikowania potencjalnych obszarów zainicjowania badań. Biorąc pod uwagę fakt, że obecnie dysponujemy jedynie wstępnymi wynikami badań, które nie są jeszcze rozstrzygające.  Pomimo obiecujących wyników, nadal istnieje wiele barier w rozwoju badań nad psychodelikami, m.in. ograniczenia finansowe i prawne. Mimo wszystko psychodeliki mają potencjał zmienić oblicze współczesnej terapii psychicznej. Stanowią one nowatorską i niezwykle obiecującą drogę leczenia niektórych najtrudniejszych do leczenia schorzeń psychicznych, takich jak PTSD lub depresja oporna na leczenie. Przy odpowiednim nadzorze są stosunkowo bezpieczne. Choć należy podkreślić, że ich stosowanie powiązane jest z pewnych ryzykiem i różnym wpływem na zdrowie, co zostanie omówione w kolejnej części.1

W razie pytań i wątpliwości związanych z prawem żywnościowym zapraszamy do kontaktu z naszym ekspertem, mec. Piotrem Włodawcem: wlodawiec[at]prokurent.com.pl

Autorzy:

Piotr Włodawiec – Radca prawny / Starszy Partner

Weronika Szewc – Inżynier Technologii Żywności

Paweł Buczyński – Inżynier Technologii Żywności

Źródła:

1. https://www.termedia.pl/mz/Zastosowanie-substancji-psychoaktywnych-w-leczeniu,47703.html 
2. Jachimowski A., Kucia K. 2023: Klasyczne psychodeliki w psychiatrii – renesans zainteresowania i perspektywy terapeutyczne. Psychiatria Polska, 57, nr 3, 657-670
3. Serafini G., Howland R.H., Rovedi F., Girardi P., Amore M. 2014: The role of ketamine in treatment-resistantant depression: a systematic review. Current Neuropharmacology, 12, no 5, 444-461
4. Mitchell J.M., Bogenschutz M., Lilienstein A., Harrison C., Kleiman S., Parker-Guilbert K., Ot’alora A.G., Garas W., Paleos C., Gorman I., Nicholas C., Mithoefer M., Carlin S., Poulter B., Mithoefer A., Quevedo S., Wells G., Klaire S.S., van der Kolk B., Tzarfaty K., Amiaz R., Worthy R., Shannon S., Woolley J.D., Marta C., Gelfand Y., Hapke E., Amar S., Wallach Y., Brown R., Hamilton S., Wang J.B., Coker A., Matthews R., de Boer A., Yazar-Klosinski B., Emerson A., Doblin R. 2021: MDMA-assisted therapy for severe PTSD: a randomized, double-blind, placebo-controlled phase 3 study, Nature Medicine, 27, 1025-1033
5. Davis A. K., Barrett F. S., May D. G., Cosimano M. P., Sepeda N. D., Johnson M. W., Finan, P. H., Griffiths R. R. 2021: Effects of Psilocybin-Assisted Therapy on Major Depressive Disorder: A Randomized Clinical Trial. JAMA psychiatry, 78, no 5, 481–489.
6. https://www.nytimes.com/2012/04/22/magazine/how-psychedelic-drugs-can-help-patients-face-death.html?_r=4&pagewanted=1
7. https://www.nytimes.com/2022/01/05/well/psychedelic-drugs-mental-health-therapy.html
8. Karaś K., Groblińska K., Szczygieł K., Samochowiec J. 2021: Zastosowanie substancji psychoaktywnych w leczeniu. Alkoholizm i Narkomania, 34, nr 3, 219-246