W Unii Europejskiej około 5 milionów rolników hoduje zwierzęta przeznaczone do produkcji żywności o wartości około 130 miliardów euro.

W celu zaspokojenia potrzeb żywieniowych swoich zwierząt potrzebują około 450 milionów ton paszy każdego roku. Wielkość takiego przedsięwzięcia wymaga ciągłego rozwoju i poszukiwania nowych możliwości. Jednym z nich jest stosowanie dodatków w celu poprawienia właściwości pasz. Miedzy innymi poprzez polepszenia smakowitości, strawności i wchłaniania składników pokarmowych.

Ustawa o paszach z dnia 11 maja 2023 roku reguluje działania podejmowane w celu wzbogacania oraz stosowania dodatków do pasz przeznaczonych w żywieniu zwierząt.

Ogólne pojęcia

Pasza – paszę w rozumieniu art. 3 ust. 4 rozporządzenia 178/2002 – „pasza” (lub „materiały paszowe”) oznacza substancje lub produkty, w tym dodatki, przetworzone, częściowo przetworzone lub nieprzetworzone, przeznaczone do karmienia zwierząt.

Materiały paszowe – materiały paszowe w rozumieniu art. 3 ust. 2 lit. g rozporządzenia nr 767/2009 – oznaczają produkty pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego, których zasadniczym celem jest zaspokajanie potrzeb żywieniowych zwierząt, w stanie naturalnym, świeże lub konserwowane, oraz produkty pozyskane z ich przetwórstwa przemysłowego, a także substancje organiczne i nieorganiczne zawierające dodatki paszowe lub ich niezawierające, przeznaczone do doustnego karmienia zwierząt jako takie albo po przetworzeniu, albo stosowane do przygotowywania mieszanek paszowych lub jako nośniki w premiksach.

Mieszanka paszowa – mieszankę paszową w rozumieniu art. 3 ust. 2 lit. h rozporządzenia nr 767/2009 – oznacza mieszaninę złożoną z co najmniej dwóch materiałów paszowych, zawierającą dodatki paszowe lub ich niezawierająca, przeznaczoną do doustnego karmienia zwierząt, w postaci mieszanek paszowych pełnoporcjowych lub uzupełniających.

Premiks – premiks w rozumieniu art. 2 ust. 2 lit. e rozporządzenia nr 1831/2003 – mieszanki dodatków paszowych lub mieszanki jednego lub więcej dodatków paszowych z materiałami paszowymi lub wodą stosowanymi jako nośniki, nieprzeznaczone do bezpośredniego żywienia zwierząt.

Wymagania

Dodatki paszowe – dodatki paszowe w rozumieniu art. 2 ust. 2 lit. a rozporządzenia nr 1831/2003 – substancje, drobnoustroje lub preparaty, inne niż materiał paszowy i premiksy, które są celowo dodawane do paszy lub wody w celu pełnienia, w szczególności, jednej lub więcej funkcji.

Dodatek paszowy musi spełniać następujące kryteria:

1. korzystnie wpływać na cechy paszy,
2. korzystnie wpływać na cechy środków spożywczych pochodzenia zwierzęcego,
3. korzystnie wpływać na ubarwienie ozdobnych ryb lub ptaków,
4. zaspokajać potrzeby żywieniowe zwierząt,
5. mieć korzystne skutki dla środowiska w wyniku produkcji zwierzęcej,
6. korzystnie wpływać na hodowlę cechy użytkowe lub dobrostan zwierząt, szczególnie na skutek wpływu na florę żołądkowo-jelitową lub na strawność paszy.

Komisja Europejska prowadzi wspólnotowy rejestr dodatków paszowych. Lista dodatków paszowych jest katalogiem zamkniętym. Wyłącznie dodatki znajdujące się na liście mogą być stosowane w żywieniu zwierząt.

Rozporządzenie (WE) nr 1831/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 września 2003 r. w sprawie dodatków stosowanych w żywieniu zwierząt nakłada obowiązek etykietowania dodatków paszowych.

Żaden dodatek paszowy nie może być wprowadzony do obrotu jeżeli pojemnik lub opakowanie nie jest oznaczone etykietą. Wymagane jest:

1. specyficzna nazwa nadana dodatkom na mocy zezwolenia, poprzedzona nazwą grupy funkcjonalnej, wymienionej w zezwoleniu;
2. nazwisko lub firma oraz adres lub zarejestrowana siedziba osoby odpowiedzialnej za informacje określone w niniejszym artykule;
3. masa netto oraz, w przypadku dodatków płynnych, objętość netto albo masa netto;
4. w stosownym przypadku, numer zatwierdzenia zakładu wytwarzającego lub wprowadzającego na rynek dodatek paszowy lub premiks na podstawie art. 10 rozporządzenia (WE) nr 183/2005 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 stycznia 2005 r. ustanawiającego wymagania dotyczące higieny pasz lub, w zależności od wymogów, na podstawie art. 5 dyrektywy 95/69/WE;
5. sposób użycia, zalecenia bezpieczeństwa dotyczące stosowania, włącznie z gatunkami i kategoriami zwierząt, dla których przeznaczony jest dodatek lub premiks;
6. numer identyfikacyjny;
7. numer referencyjny partii i datę wytworzenia.

Wyróżniamy następujące kategorie dodatków oraz przykładowe grupy funkcjonalne:

1. dodatki technologiczne:

– konserwanty – ochrona przed zepsuciem spowodowanym przez drobnoustroje lub ich metabolity

– przeciwutleniacze – ochrona przed zepsuciem spowodowanym przez utlenianie (wydłużenie czasu przechowywania)

– emulgatory – zachowanie jednolitej masy

– stabilizatory – zachowanie odpowiedniej struktury

– zagęszczacze – zapewnienie odpowiedniej konsystencji

2. dodatki sensoryczne:

– barwniki – poprawa barwy

– aromaty – wzmacnianie zapachu i właściwości smakowych

3. dodatki dietetyczne:

– witaminy

– mieszanki pierwiastków śladowych (minerały)

– aminokwasy, ich sole i inne produkty

4. dodatki zootechniczne:

– substancje polepszające stawność

– stabilizatory flory jelitowej

Nowe dodatki do pasz zatwierdzone przez Komisję Unii Europejskie

Rozporządzenie Komisji Wykonawczej (UE) 2022/1420 z dnia 22 sierpnia 2022r. dotyczące zezwolenia na stosowanie kwasu L-glutaminowego i glutaminianu monosodowego, wytwarzanych przez Corynebacterium glutamicum NITE BP-01681, jako dodatków paszowych dla wszystkich gatunków zwierząt.

Nowe dodatki od żywności zostały zakwalifikowane do kategorii „dodatki dietetyczne” i do grupy funkcyjnej „aminokwasy, ich sole i inne produkty” oraz do kategorii „dodatki sensoryczne i do grupy funkcyjnej „substancje aromatyzujące”.

Nie wykazują działa szkodliwego dla zdrowia zwierząt, ludzi oraz środowiska. Urząd jednak informuje, że nowe dodatki mogą stwarzać ryzyko związane z wdychaniem, dlatego zaleca stosowanie środków ochronnych, aby zapobiec szkodliwym skutkom dla zdrowia ludzi.

1 stycznia 2025 roku wejdzie w życie przepis zawarty w art. 15 ust. 1 pkt 4 ustawy o paszach, który zabrania wytwarzania, wprowadzania do obrotu i stosowania w żywieniu zwierząt pasz genetycznie zmodyfikowanych oraz organizmów genetycznie zmodyfikowanych przeznaczonych do użytku paszowego.

Autorzy:

Piotr Włodawiec – Radca prawny / Starszy Partner

Paweł Buczyński – Aplikant radcowski