Wynagrodzenie ryczałtowe – zmiana
Określenie w umowie o roboty budowlane wynagrodzenia jako ryczałtowego nie zawsze oznacza, że wykonawca jest pozbawiony możliwości żądania zmiany wynagrodzenia.
Co do zasady wynagrodzenie ryczałtowe jest wynagrodzeniem niezmiennym a strony decydując się na tego rodzaju wynagrodzenie muszą liczyć się z jego bezwzględnym i sztywnym charakterem.
W umowach w szczególności zawieranych w rygorze zamówień publicznych pojawiają się postanowienia, zgodnie z którymi strony zrzekają się roszczeń materialnoprawnych i procesowych wynikających z art. 357[1] k.c. oraz art. 632 § 2 k.c. Tego rodzaju zrzeczenie się jest co do zasady prawnie dopuszczalne i mieści się w granicach swobody umów, co nie oznacza, że w pewnych sytuacjach ograniczenie takie może zostać uznane za nieważne (art. 58 k.c. w zw. z art. 5 k.c.).
W judykaturze przeważa stanowisko, że zarówno art. 357[1] k.c. jak i art. 632§2 k.c. mają charakter dyspozytywny i strony umowy mogą modyfikować ich zakres.
Jednakże, zrzeczenie się roszczeń w umowie, których postawą dochodzenia są ww. przepisy nie zawsze może być skuteczne. W jednym ze swoich wyroków Krajowa Izba Odwoławcza wskazała, że z uwagi na charakter i skomplikowany zakres przedmiotowy zamówień wyłączenie przepisów dotyczących klauzul rebusowych nie zawsze powinno znaleźć zastosowania w postępowaniach, pomimo że są to regulacje o charakterze dyspozytywnym. Krajowa Izba Odwoławcza wskazała, że takie postanowienie może mieć zastosowanie do krótkoterminowych umów, nieskomplikowanych dostaw. W przypadku natomiast gdy zamówienie publiczne ma być realizowane w formule zaprojektuj i wybuduj, odnosi się do dużego przedsięwzięcia budowlanego, a dodatkowo przewiduje długie terminy realizacji, wyłączenie zastosowania klauzul rebusowych obarczone jest dla stron takiego kontraktu zbyt dużym ryzykiem.
KIO podnosiło również, że przerzucenie z góry na jedną stronę umowy ciężaru poniesienia konsekwencji zaistnienia sytuacji, których strony nie mogły wcześniej przewidzieć może stanowić nadużycie pozycji zamawiającego.
Ponadto, orzecznictwo dało już przykłady uzasadniające domaganie się przez wykonawcę wynagrodzenia ponad określony w umowie ryczałt, jak np. sytuacja, kiedy to dokumentacja techniczna zawiera błędy uniemożliwiające realizowanie zadania dla osiągnięcia założonego efektu końcowego; niesprecyzowanie przez zamawiającego przedmiotu zamówienia w sposób wyłączający wątpliwości co za zakresu realizowanych prac; konieczność wykonania prac niezbędnych do realizacji zamówienia, a nie przewidziane w dokumentacji przedstawionej przez zamawiającego.
Wykonawca działający z należytą starannością nie powinien zostać obciążony kosztami wykonania dodatkowych prac, niewymienionych w umowie ani dokumentacji technicznej zamówienia, jeżeli z tejże umowy nie wynikało, że muszą być zrealizowane. Jeżeli zatem zamawiający tak przygotował dokumentację, że profesjonalne podmioty nie były w stanie odczytać jego intencji, nie można obciążać wykonawców negatywnymi skutkami z tego tytułu.
W orzecznictwie sądów powszechnych podkreślono także, że źródłem odpowiedzialności odszkodowawczej zamawiającego wobec wykonawcy pomimo ryczałtowego charakteru wynagrodzenia może być również naruszenie obowiązku współdziałania, do którego dochodzi np. wówczas, gdy zamawiający postępuje wobec wykonawcy nielojalnie i opieszale, wstrzymując procesy decyzyjne, narażając go na poniesienie dodatkowych i zbędnych kosztów realizacji kontraktu.
Końcowo należy wskazać, że konstrukcja ustalenia w umowie wynagrodzenia ryczałtowego nie wyklucza żądania wykonawcy wynagrodzenia za prace nieobjęte umową. W sytuacji braku zmiany umowy, pomimo wykonania robót dodatkowych, stanowiących korzyść majątkową dla zamawiającego, wykonawca jest uprawniony do żądania zapłaty za wykonane roboty na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu.
AUTORZY:
Filip Krajewski – Radca prawny
Artur Okoń – radca prawny
Jan Rostafiński – Radca prawny
Łukasz Moczydłowski – Adwokat
Piotr Włodawiec – Radca prawny
Marcin Bandurski – Adwokat
Marcin Skonieczny – Radca prawny
W przypadku pytań, zapraszamy do kontaktu.
Przeczytaj również:
